Son bir kaç yıldır bilgisayardan ve internetten uzakta yaşamıyorsanız mutlaka bir şekilde Wikipedia'ya denk gelmiş olmalısınız. Engin bir bilgi hazinesi olan Wikipedia ve Türkçesi Vikipedi, kendisini "Herkesin katkıda bulunabileceği özgür ansiklopedi" olarak tanımlamakta. Bu tanımı birazcık daha açarsak;

• herkes katkıda bulunabilir; çünkü Vikipedi'ye üyelik zorunluluğu olmadan da katkıda bulunabiliyorsunuz, herhangi bir sayfadaki "değiştir"e tıklamanız yeterli.
• özgür bir ansiklopedi; çünkü Vikipedi'deki metinler GNU Özgür Belgeleme Lisansı (GNU FDL) altındadır. böylelikle içeriğini istediğiniz gibi değiştirip kendi çalışmalarınızda kullanabilirsiniz.
• ansiklopedi; ve her şeyden önce Vikipedi bir ansiklopedidir, nesnel olmayı, öznel görüşleri ve kaynağı belirtilmemiş bilgileri içermemeyi hedefler.

Vikipedi'nin içeriğini oluşturan maddeler tamamen gönüllüler tarafından yazılmaktadır. Yazılanların doğruluğunu kontrol etmek, maddelere verilen zararları engellemek de tamamen gönüllülerin çabalarıyla yürümektedir. Vikipedi'ye siz de katkı sağlayabilirsiniz. Bu katkı; maddelerdeki bilgi ve yazım hatalarını düzeltmek, yeni madde içeriği eklemek, Vikipedi'ye karşı yapılan zararlı hareketleri geri almak şeklinde olabilir.

Vikipedi'ye madde düzenleyerek katkıda bulunmak

Bu kısa girişten sonra Vikipedi'ye nasıl katkı sağlayabileceğinize bakalım. İşe bir Vikipedi hesabı açmakla başlayabilirsiniz. Yukarıda belirttiğimiz gibi Vikipedi maddelerini düzenlemek için hesabınızın olması zorunlu değil, ancak bir hesabınız olursa diğer kullanıcılardan mesaj alabilir, yaptığınız değişiklikleri kimin yaptığının bilinmesini sağlayabilirsiniz. Ayrıca yaptığınız her değişikte adınızın yer alması, Vikipedi'yi keyfine göre karalama ve reklam için kullanan kötü niyetli birisi olmadığınızın bir göstergesidir. Yeni bir Vikipedi hesabı almak için Vikipedi sayfalarının sağ üstünde yer alan "Oturum aç ya da yeni hesap edin" bağlantısına tıklayabilirsiniz, bu işlem tamamen ücretsizdir ve çok kısa sürmektedir. Hesabınızı aldıktan ve oturum açtıktan sonra Vikipedi sizi sağ üst köşede isminizle selamlayacak :)

Artık sayfa düzenlemeye geçebiliriz, herhangi bir ansiklopedi maddesinde bir hata bulduysanız, ya da madde içeriğini daha iyi yapmak için bir fikriniz varsa üst taraftaki "değiştir" düğmesine basarak sayfa düzenleme ekranına geçebilirsiniz. Sayfa düzenleme ekranında, ilgili Vikipedi maddesinin "ham halini" yani "kaynağını" görebilirsiniz. Madde düzenlerken göz önünde tutmanız gereken şeylere değinelim;

Paragraflara dikkat edin: Metni mantıklı ve kendi içinde bütünlük oluşturan paragraflara bölün. Paragrafları birbirlerinden boş bırakılmış satırlarla ayırmalısınız. Sayfanın kaynağındayken paragrafları daha okunabilir kılmak için istediğiniz gibi yeni satıra geçebilirsiniz. Değişiklikleri kaydettiğinizde sadece boş satırlar paragrafları ayırmak için değerlendirilecek onun dışındaki satır sonları dikkate alınmayacaktır. Ayrıca maddenin kaynağında satırların baş tarafında boşluk bırakılmamış olmasına dikkat etmelisiniz, boşluk bıraktığınız taktirde Vikipedi farklı bir biçimlendirme uygulayacaktır.

Türkçe'yi ve Türkçe harfleri düzgün kullanın: Bir maddeye içerik ekliyorsanız bunun düzgün anlaşılacağından emin olun, dili kullanımınızı gözden geçirin, yaptığınız değişiklikleri tekrar okuyun. Ayrıca Vikipedi'nin Türkçe karakterlerle herhangi bir sorunu yoktur, yazdığınız her şeyi düzgün Türkçe harfleri kullanarak yazmalısınız.

Önizleme özelliğini kullanın: Bir maddenin kaynağında değişiklikler yaptıktan sonra "Önizlemeyi göster" düğmesine tıklayarak, yaptığınız değişikliğin sayfada nasıl görüneceğine bakabilirsiniz. Eklediğiniz metinleri bir kez de önizleme sayfasından okuyarak doğruluğundan emin olun, yaptığınız değişikliklerin sayfanın biçimini bozmadığını kontrol edin.

Özel biçimlendirme işaretlerini öğrenin: Vikipedi maddelerini biçimlendirmek için sayfa kaynağında özel bazı karakterler kullanılır. Örneğin kalın olmasını istediğiniz kısmı üçer adet kesme işaretiyle çevrelemeniz gerekir;

'''kalın olacak yazı'''

eğik olmasını istediğiniz yazıyı ikişer adet kesme işaretiyle çevrelemelisiniz;

''eğik yazı''

Listeler yapmak için, her liste maddesini ayrı bir satırda yıldız(*) işaretinden sonra yazabilirsiniz;

Alttaki iki satır mevcut paragrafı sona erdirecek ve liste olarak biçimlendirilecek
* listenin ilk elemanı
* bu da ikinci eleman; liste elemanlarının içinde "enter" tuşuna basmayın, yeni satır oluşturmayın
Yıldız ile başlamayan ilk satır yeni bir paragraf olarak devam edecektir.

Maddenin içinde alt başlıklar oluşturmak için eşittir işaretleri kullanmalısınız, e-bergi maddesinde örneğini görebileceğiniz gibi "Yazarlar" alt başlığı sayfanın kaynağında aşağıdaki gibi iki eşittir işareti arasında yazılmıştır, daha alt seviye başlıklar için üç ya da dört adet eşittir işareti kullanılabilir;

==Yazarlar==

Başka bir Vikipedi maddesine bağlantı vermek istiyorsanız maddenin tam başlığını ikişer adet köşeli parantez ile çevrelemeniz gerekir, bunu yaparken boşlukları olduğu gibi bırakın, büyük küçük harfleri aynen koruyun. Hatasız bağlantı vermek için ilgili maddenin başlığını kopyalayıp yapıştırabilirsiniz. Örneğin "Güneş Sistemi" maddesine bağlantı vermek için;

[[Güneş Sistemi]]

Başka bir web sayfasına bağlantı vermek istiyorsanız birer köşeli parantez kullanabilirsiniz, web sayfasının tam adresinden sonra görünmesini istediğiniz açıklamayı yazmalısınız. Sadece maddenin içeriğini geliştirecek değerdeki web sayfalarına, ve sadece "Dış Bağlantılar" alt başlığından sonra bağlantı vermeniz Vikipedi'nin önemli kaidelerindendir. Yine e-bergi sayfasından örnek verecek olursak;

==Dış Bağlantılar==
* [http://e-bergi.com e-bergi anasayfası]
* [http://www.ceng.metu.edu.tr/~ucoluk/yazin/berimsel_bir_deneme.html bermek kökünün önerildiği yazı]

Bütün bu biçimlendirme özelliklerini kolayca kullanabilmeniz için sayfanın kaynağını gösteren kutunun hemen üstünde düğmeler mevcuttur. Örneğin kalın olmasını istediğiniz yazıyı seçip "Kalın yazı" düğmesine tıkladığınızda, yazıyı kalın yapacak olan üçer adet tırnak işareti seçili yazının etrafına eklenir.

Bu temel biçimlendirme özellikleri dışında daha gelişmiş özellikler sunan "şablonlar" da mevcuttur. Bunların kullanımı "{{ ... }}" şeklinde küme parantezleriyledir. Bu yazıda gelişmiş şablonlardan bahsetmeyeceğiz, siz düzenlediğiniz maddelerde şablon içeriklerinde hatalar görürseniz önizleme özelliğinin de yardımıyla bunları düzeltebilirsiniz.

Yaptığınız değişikliklerin kaydedilebilmesi için "Sayfayı kaydet" düğmesine basmalısınız. "Özet" kutusuna da yaptığınız değişikliğin bir kaç cümlelik bir özetini yazmalısınız; "Kedi türlerine ekler yapıldı", "biçimlendirme düzeltildi" gibi. Ayrıca kaydet düğmesinin üzerinde kocaman kırmızı harflerle yazıldığı gibi, telif haklarıyla korunan hiç bir metni Vikipedi'ye eklememelisiniz. Bunun anlamı, internetten ya da başka kaynaklardan bulduğunuz bir metnin aynısını Vikipedi'ye madde olarak ekleyemezsiniz demek. Yasal sorunların yanı sıra, bulduğunuz metin çok büyük ihtimalle ansiklopedik bir tarzda yazılmamış ve kişisel görüşler içeriyor olacaktır. İlgili metindeki içeriği kendi cümlelerinizle, ansiklopedik bir biçimde ve öznel değerlendirmelerden uzak bir biçimde yazıp, o metni de kaynak göstererek kullanabilirsiniz.

Vikipedi'ye zarar verilmesinin önüne geçmek

Vikipedi'nin gördüğü yoğun ilgi, onu çeşitli olumsuzluklarla da başbaşa bırakmakta. Bunların arasında kendi reklamını yapmak isteyenleri, birilerini kötülemek isteyenleri, çarpık bir eğlence anlayışıyla maddelere anlamsız şeyler yazanları, madde içeriklerini silenleri sayabiliriz. Bunlardan "reklam" dışında kalanları genel olarak "vandalizm" olarak adlandırıyoruz. Neyse ki Vikipedi'deki tüm maddelerde yapılan tüm değişiklikler kaydedilmekte ve geri alınabilmektedir. Vikipedi içeriğinin belli bir kalitenin üstünde tutulması için bu olumsuzluklarla mücadele etmek de yine sizler gibi Vikipedi gönüllülerinin çabalarıyla mümkün olabilir. Herhangi bir sayfada reklam, hakaret, "ffhjkklrmsrr" gibi anlamsız yazılar ya da yanlış olduğu apaçık ortada olan bilgiler görürseniz bunları düzeltmek için iki yolunuz var. İlk yol, yine "değiştir" düğmesine basmak, sayfayı düzeltmek, ve değişiklikleri kaydetmek. Özet kısmına da "vandalizm düzeltildi" gibi bir özet girmelisiniz. İkinci yol birazcık daha detaylı ama gözünüzden kaçmış olabilecek vandalizm çabalarını da fark edip düzeltmenizi sağlayacak; yapmanız gereken sayfanın üst tarafındaki "geçmiş" kısmına tıklayıp sayfa geçmişini incelemek.

Sayfa geçmişinde, ilgili maddenin üzerinde yapılmış olan tüm değişiklikler listelenir. Herhangi bir değişiklikle maddenin mevcut sürümü arasındaki farkı görmek için değişikliğin solundaki "fark" bağlantılarını kullanabilirsiniz. Herhangi iki sürüm arasıdaki farkı görmek için de sol taraftaki yuvarlak düğmeleri kullanarak bu iki sürümü seçip "Seçilen sürümleri karşılaştır" düğmesine tıklayabilirsiniz. Bu fark ekranında; solda daha eski sürüm, sağda daha yeni sürüm olmak üzere maddenin sadece değişiklik yapılan kısımları gösterilir, bu değişiklikler kırmızı renk ile vurgulanır. Fark ekranında "Önceki sürümle aradaki fark" bağlantısına tıklayarak daha eski değişiklikleri görebilirsiniz.

Sayfa geçmişini dikkatlice inceleyin. Eğer sayfadaki vandalizm sadece tek bir değişiklikle eklendiyse, sayfa geçmişinde bu değişikliğin sağ tarafındaki "geri al" bağlantısına tıklayarak sayfayı düzeltebilirsiniz. "Geri al"a tıkladığınızda yapacağınız değişiklik fark ekranındaki gibi gösterilecek, onun altında sayfanın kaynağı ve her zamanki düzenleme araçları yer alacak. Özet kutusuna da "falanca... tarafından yapılan değişiklik geri alınıyor." şeklinde -biçimlendirme özellikleri kullanıldığından ötürü uzun görünen- bir açıklama girilmiş olacak. Eğer bu ekranda bir sorun göremiyorsanız "kaydet"e tıklayarak sayfanın düzeltilmesini sağlayabilrsiniz. Dilerseniz özet satırına daha fazla açıklama girebilirsiniz.

Sayfadaki değişiklik bir kaç farklı sürümde devam ettiyse, vandalizmden önceki en son düzgün sayfayı bulup, geçmiş sayfasında ya da fark sayfasında tarih ve saatten oluşan bağlantıya tıklayın. Görmekte olduğunuz sayfa, maddenin o tarih ve saatteki halidir. Eğer bu sayfanın vandalizmin başlamasından önceki son düzgün sürüm olduğundan eminseniz, "değiştir" düğmesine tıklayın. Sayfanın eski sürüm olduğuna dair bir uyarı eşliğinde sayfanın kaynağı görüntülenecek. "Sayfayı kaydet"e tıkladığınızda madde eski haline döndürülmüş olacak, bunu da özette belirtmeniz maddenin geçmişi incelendiğinde yaptığınız değişikliği daha anlaşılabilir kılacaktır.

Bunların yanı sıra, yapılan vandalizmi anlık olarak takip edip müdahale edebileceğiniz "Son değişiklikler" kısmı var. Vikipedi sayfasının sol tarafından ulaşabileceğinin son değişiklikler sayfasında, adından da anlaşılacağı üzere Vikipedi'nin tamamında yapılmış olan en son değişiklikleri görebilirsiniz. Burası sadece vandalizm tespit etmek için değil, "Vikipedi'de kısa bir süre önce kimler ne yapmış" sorusunun cevabını bulmak, bilmediğiniz konularda maddeler okumak için de elverişli bir sayfa. Vandalizmin genelde kayıtsız kullanıcılardan kaynaklandığını düşünürsek "kayıtlı kullanıcıları gizle" bağlantısına tıklayarak listeyi küçültebilirsiniz. Bu listedeki değişiklikleri "(fark)" bağlantısıyla inceleyebilir, fark ekranından önceki sürümleri de kontrol ettikten sonra yukarıda anlatılan yöntemlerle( tek bir değişikliği geri almak, ya da maddeyi eski bir sürüme geri döndürmek ) sayfayı vandalizmden arındırabilirsiniz. Bunu yaparken sayfanın sonraki sürümlerine de bakıp başka birisinin sizden önce maddeyi düzeltmediğinden emin olmalısınız.

Son olarak, Vikipedi ailesine katılmak için Vikipedi'nin köy çeşmesine gidip vikipedistlerle tanışabilir, Vikipedi'deki gelişmelerden haberdar olabilir, çeşitli projelerde Vikipedi'yi daha da geliştirmek için çaba sarf edebilirsiniz. Bunun yanı sıra, Vikipedi'deki bilgilerin herkes tarafından değiştirilebilir olduğunu unutmayın, çeşitli konularda çabuk bilgi edinmek ve konuyla ilgili başka kaynakları öğrenmek için biçilmiş kaftan olan Vikipedi'deki bilgilerin doğruluğunun %100 garantili olmadığını aklınızdan çıkarmayın. Ödevlerinizde ve araştırmalarınızda Vikipedi'den edindiğiniz bilgileri kullanacaksanız bunları başka kaynaklardan da doğrulayın.