Bu ayki biyografimizde -her ne kadar bilgisayar denince akla gelen ilk isimlerden olmasa da- aslında günümüz bilgisayar teknolojisinin geldiği noktaya elektronik ve matematik bilgisiyle önemli katkılarda bulunmuş bir bilim adamından bahsedeceğim. Elektronik mühendisi ve matematikçi olan Claude Elwood Shannon, bilim dünyasında genellikle bilgi teorisinin (Information Theory) babası olarak tanınır.
30 Nisan 1916’da Poteskey, Michigan’da dünyaya geldi. Maddi durumu iyi bir aile içinde yetişti. Gençlik yıllarının kahramanı, sonradan uzaktan akrabası olduğunu da öğreneceği, Thomas Edison idi. Yaptıklarıyla yıllar sonra kendisi de birçok bilim adamına önder ve kahraman oldu. Henüz gençlik yıllarında matematiğe ve elektroniğe olan ilgisi fark ediliyordu; çünkü Shannon henüz lise yıllarında iken evlerindeki aletlerle uçak modelleri, telgraf gibi icatlar yapmaya başlamıştı.
1932 yılında (16 yaşında iken) Michigan Üniversitesi’ne başladı ve 1936’da elektronik mühendisi ve matematikçi olarak çift ana dal ile mezun oldu. Ardından MIT’de çalışmaya başladı ve Vannevar Bush’un bir analog bilgisayar olan ayrışık çözümleyicisini (differential analyzer) geliştirmek ve basitleştirmek üzerine çaba harcadı. Bu sırada da Boole’un çalışmalarının daha geniş çapta kullanılabileceğini fark ederek 1937’de lisansüstü tezini bunun üzerine yayımladı (“Röle ve Anahtarlama Devrelerinin Sembolik Analizleri”). Bu tezinin yayınlanmasından sonra Harvard Üniversitesi’nden Howard Gardner’ın deyimiyle ‘yüzyılın en önemli ve en ünlü lisansüstü tezi’ ile 1940’ta Alfred Nobel Amerikan Enstitüsü Amerikan Mühendisleri Ödülü’nü aldı. Bu önemli tez çalışmasında Shannon, Boolean cebiri ve ikilik aritmetiğin elektromanyetik röleleri basitleştirebilmek için kullanılabileceğini kanıtlayarak bilgisayarların temelinde elektrik anahtarlarının kullanılmasının temelini attı.
2. Dünya Savaşı’nda Bell Laboratuarları’na katılan Shannon yangın-kontrol sistemleri ve kriptografi üzerine çalışmaya başladı. Bu sırada İngiliz kriptanalist ve matematikçi Alan Turing ve Turing Makinesi ile tanıştı. Bunun üzerine Turing ile görüşüp çalışmaya başladı.
Savaşın ardından o zamana kadar yaptığı çalışmalarda kriptografi ve haberleşmenin birlikte ilerlemesi gereken iki dal olduğunu görerek araştırmalarında matematiği çokça kullanmaya başladı ve bunun sonucunda ‘bilgi teoremini kurdu. Bu kurama göre ikilik sistemdeki evet-hayır alternatifleri ile bilginin ölçülüp işlenmesi bugünkü haberleşmenin temelidir. Buradaki bilgi ise haliyle televizyon, radyo, bilgisayar gibi iletişim veya veri işleme cihazlarındaki bilgi iletimi anlamına gelmektedir. 20. yüzyılın en iyi bilim adamı olarak görülen Shannon günümüzde bilgi teoremi olarak bilinen iletişim kuramı ile mikroişlemci veya mikrokontrol sistemi içeren tüm cihazların dijital devrimini yaptı. O ve buluşları ile yaptığı dijital devrim olmasaydı teknoloji günümüzdeki düzeyine erişemezdi.
Shannon 50 yaşında emekli olup 10 yıl kadar araştırmalarına devam etti. Yazdığı onca makalelerin ve aldığı ödüllerin arasında satranç, puzzle gibi hobilerini de bilime katarak rubik küpünü ve benzeri sorunları çözen cihazlar icat etti.
Son yıllarında ise Shannon, parlak zekâsına rağmen, Alzheimer hastalığına yakalandı ve -ne yazık ki- bu büyük bilim insanı son yıllarını bir bakım evinde, bakım altında yaşayarak geçirdi. 84 yaşında hayata veda etti.
Son olarak da aldığı, saymakla bitmeyen, ödüllerin birkaçını belirtmek istiyorum:
- Alfred Nobel Ödülü (1939)
- Yale (1954), Michigan (1961), Rice (1962), Princeton (1962), Edinburgh (1964), Pittsburgh (1964), Northwestern (1970), Penysylvania (1991) Üniversiteleri Onur Ödülleri
- Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü Onur Ödülü (1966)
- Ses Mühendisliği Kuruluşu Altın Madalyası (1985)