Nerelerde Çok İyiydi ki, Mobilde Olsun?

Bugün Google'a girip arama yaptığınızda, Twitter'dan takipçilerinize tweetler attığınızda, Facebook üzerinden milyonlarca resim ve yazılarınızı paylaşırken, kredi kartınızla her saniye yaptığınız alışverişlerde, telefonunuzla yaptığınız her görüşmede ve daha saymakla bitmeyecek; bazılarını fark ettiğimiz, bazılarını hiç fark etmediğimiz çok kritik işlemlerde hepimizin kullandığı ortak tek bir şey var: Linux!

Bilgi teknolojisinin neredeyse değindiği her noktada bugün, çoğunu biz fark etmesek de Linux'u kullanıyoruz. Linux açık kaynak felsefiyle hazırlanmış bir çekirdek. Ancak onunla birlikte GNU olarak adlandırılan "özgür ve açık kaynak" tüm araçlarla birleştiğinde, bugün Nasa'dan tutun da dünyanın en gelişmiş süper bilgisayarlarının %90'ından fazlasında kullanılan bir bütün olarak ortaya çıkıyor ve bizler bunu GNU/Linux olarak adlandırıyoruz.

Linux nedir, yenilir mi içilir mi gibi daha çok sorunuza bilgi almak için buradan başlayabilirsiniz.

Mobil Alanda Linux Çalışmaları

Bu kadar çeşitli alanlarda söz sahibi olan bir çekirdeğin mobil dünyadaki maceraları da epey hareketli başladı. Taşınabilir cihazlarda Linux ortamını kullanan aslında birçok proje vardı. Kısaca ilk akla gelenlere bakacak olursak: openMoko, Moblin, Maemo, MeeGo... Bu projelerin çoğu, arkalarındaki şirketlerin desteğini çekmiş olmalarına rağmen halen ilgili topluluklar tarafından desteklenmekte ve zaman zaman topluluk güncellemeleri piyasadaki bu sistemleri kullanan cihazlara gönderilmektedir. Bunların bazılarını, birçok farklı sebeplerden ötürü başarısız olarak nitelendirsek de, şu an piyasada olan hatta mobil pazarın çoğunu elinde bulunduran sistemlerde var. Örneğin Android. Google tarafından geliştirilen ve Linux çekirdeğini kullanan, çoğunluğu açık kaynak bir işletim sistemi olan Android şu an dünya mobil pazarının çoğuna sahip ve her geçen gün 1.3 milyon Android cihazının aktif hale geldiği biliniyor.

Ancak gerçek anlamda açık kaynak ruhuna sahip bir mobil platformun, şu an Linux'un gelişmesinden ve düzenlemesinden sorumlu vakıf bünyesinden (The Linux Foundation) çıkacağını düşünenler için hali hazırda geliştirilmekte olan bir işletim sistemi var: TIZEN.

TIZEN

Başkanlığını The Linux Foundation'ın yaptığı, Intel ve Samsung'un öncülüğünde geliştirilen yeni açık kaynak işletim sisteminin adı TIZEN. Daha önce Nokia ile güzel bir işbirliğine girerek MeeGo platformunu yaratan Intel, Nokia'nın bu platformu bırakması sonucu yanına Samsung'u alarak bu yeni sulara yelken açtı. Aslında çoğu yerde MeeGo'nun devamı olarak lanse edilmesine rağmen, içeriğinde MeeGo'dan bazı parçalar olmakla birlikte, yepyeni bir platformdan bahsediyoruz.

Farklı ve birbirini tanımayan platformların hüküm sürdüğü mobil dünyada, uygulama savaşları tüm hızıyla sürüyor. 600.000'lere varan uygulama sayılarıyla platformlar arası rekabet hızlanırken, uygulama sayısı temelli bir savaşta yeni bir platformun var olması imkansız gibi gözüküyor. Kullanıcılarında yeni bir mobil cihaz alırken genellikle uygulama odaklı seçimler yapmaları sonucunda, devasa ekosistemler oluşuyor ancak bu farklı sistemlerin birbiriyle uyum çalışmaları birçok sebepten mümkün olmuyor. Ancak aklınıza gelecek her akıllı telefonun önemli bir ortak noktası var. Herkes internete bu cihazlardan çıkarken “Web”i hedef alıyor! Mobil alanda tarayıcıların hızlı gelişimini de bir taraftan ele alacak olursak en olası ortak nokta -farklı tarayıcılardan ulaşılmış olsa da- internet içeriğidir.

The Linux Foundation, Intel ve Samsung ile birlikte TIZEN platformunu geliştirmeye başlamadan önce üzerinde en çok durulan nokta bu uygulama ekosistemi oldu. Aynı zamanda insanların ihtiyaçları göz önünde bulundurulduğunda, cebinde ayrı bir işletim sistemi, akıllı televizyonunda ayrı bir sistem, arabasında ayrı bir sistem... "İleride internete erişemeyecek belki de hiçbir akıllı cihazın kalmayacağı dünyada tüm bunların ortak konuşabileceği bir alan yaratmak mümkün mü?" sorusunu sordular. Ve cevap: Web ile mümkün!

Bugün kullandığımız web teknolojisinin belirli standartları mevcut. Eğer Web’de en büyük standart HTML ise, elimizde niye bu standardın en gelişkin cihazı olmasın? En son HTML standardı, kendisinden hiç beklenmeyecek derecede muhteşem işlere imza atabileceğiniz HTML5. O halde geriye yapılması gereken tek bir şey kalıyor. Cebinize çok güçlü bir web tarayıcı koysak (WebKit), işletim sisteminin tamamı HTML5 API'ları üzerine kurulu olsa; daha az kapılar, daha hızlı işlevler, tüm cihazlarda uygulanabilecek bir standart ile bu zamana kadar ki en güçlü platformlar arası sistemi yaratmış olabilirsiniz. Uygulamalar mı? Web' deki her şey bir mobil uygulama; geleceğin teknolojisi HTML5 ile yazılmış inanılmaz web oyunları cebinizde!

Web uygulamaları demişken, Facebook kurucusu Mark Zuckerberg'in bir dönem zamanlarının çoğunu HTML5 üzerine harcadıklarını ancak bunun neticesinde bu çabanın 'büyük hata' olduğunu ve mobil platformlar için yerel uygulamalar yazmanın daha iyi performans verdiğini dile getirmişti. Üzgünüm; ama Zuckerberg yanılıyor! Ya Zuckerberg'in HTML5 geliştiricileri yeterli değildi ya da platformlar arası bir dil yaratılmasının ekonomik açıdan zararlı olacağını düşünenlerin bu açıklamada etkisi büyük oldu. Buradan HTML5 üzerine ciddi yatırımlar yapan Sencha firmasının hem iOS hem de Android üzerinde HTML5 ile yazılmış Facebook uygulamalarının, bu platformların yerel uygulamalarıyla karşılaştırılması var. HTML5 ile uğraşıldığında çok daha iyi performanslar elde edileceği ortada. Üstelik sizin sisteminizin tamamen HTML5 API'ları üzerine kurulduğunu düşünürseniz (TIZEN) bu uygulamalardan alınabilecek verimi tahmin edebilirsiniz.

TIZEN aynı zamanda grafik tarafında da epey güçlü geliyor. Open GL ES/EGL (3D) desteğinin yanında Web GL standartlarını en yüksek oranda destekleyerek oyun geliştiricilerine ve severlerine güzel bir ortam sunuyor.

"İyi de ben bilgisayardan aldığım zevki mobilde alamıyorum kardeşim!" diyen oyunculara hitap edecek bir oyun deneyimi acaba TIZEN tabletleriyle yakalanabilir mi? Üstelik web tarayıcısıyla? Lütfen panik yapmayın; ama bu bir web tarayıcı ve üstelik TIZEN bu oyunu sizin cebinize sokmaya kararlı!

İşte tüm bunlar TIZEN platformunun doğuş sebebi oldu. Şuan 2.0 Alpha sürümü kaynak kodlarıyla birlikte yayımlanan TIZEN' in en son kararlı sürümünü 2013 yılı ortalarına doğru görmeyi planlıyoruz. Telefonlarda, akıllı televizyonlarda (Smart TV), bilgisayarlarda, araç içi gömülü sistemlerde (IVI) -ve nihai olarak işlemcinin girdiği her cihazda- çalışmayı hedefleyen bu platform aynı zamanda hem ARM hem de x86 desteği ile geliyor.

Geliştirme ortamı olarak Eclipse tabanlı bir SDK kullanan TIZEN'de şimdilik doğrudan bir yerel destekten bahsedemiyoruz ancak gelmesi bekleniyor. Tüm HTML5 ve Javascript uygulamalarınızı rahatlıkla çalıştırabileceğiniz bir ortam söz konusu. Bunların yanında, resmi olarak desteklendiği belirtilmese de, Python, Qt ve Java gibi çoğu açık kaynak tabanlı dillerde de uygulama yazılabileceği -biraz uğraşı ile- mümkün.

Bu arada TIZEN, .rpm paket yöneticisini kullanmaktadır.

Ayrıca TIZEN SDK'sının şu an için Ubuntu ve Windows ortamlarında çalıştığını ve Mac desteğinin ileride gelmesinin beklendiğini belirtelim.

2013 yılı ortalarında ilk cihazların Samsung ve diğer üreticiler tarafından piyasaya sürülmesi bekleniyor.

Sistemin tüm kaynak kodlarına ve ilgili dokümanlarına buradan ulaşabilirsiniz.

Heyecan verici bu projeye dahil olmak isteyenler için Türkiye topluluğuna ve bizzat bana her zaman ulaşabilirsiniz. Daha fazla bilgi için ODTÜ Bilgisayar Topluluğu tarafından gerçekleştirilen seminerin sunumuna daburadan ulaşabilirsiniz. Önümüzdeki aylarda görüşmek üzere!