Son zamanlarda , birçok internet kullanıcısının da tanık olduğu üzere, Facebook, Myspace, Bebo ve Cyworld gibi arkadaşlık sitelerinde bir patlama yaşanıyor. Bu sitelerin kullanıcı sayıları milyonlarla ifade ediledursun, birçok kullanıcı bu tip sitelerin güvenliğini sorgulama gereği bile duymuyor. O çok güvenerek üyelik sayfalarını doldurduğumuz bu sosyal ağ sitelerini nedir ve bu siteler acaba düşündüğümüz kadar güvenli mi? Yoksa, fark etmeden altını imzaladığımız kullanım şartları, çeşitli güvenlik açıklarını da beraberinde getiriyor mu?

Sosyal ağ nedir ve ilk ne zaman ortaya çıkmıştır?

Sosyal ağ, ingilizcede “social network” bireylerin birbirlerine çeşitli ilişkilerle bağlı olduğu bir yapıyı temsil eder. Bu sistemdeki bağlantılar genelde arkadaşlık üzerine dayansa da finans ve ticaret gibi farklı konularda da olabilir. Bir sosyal ağ sitesinin 3 temel özelliği bu site sayesinde kullanıcının profil oluşturabilmesi, kullanıcının ilişkide olduklarının listesini açıklayabilmesi ve kullanıcının diğer kişilerin bağlantı listelerine ulaşabilmesidir. Bir sosyal ağ sitesini diğer sitelerden ayrı kılan başlıca şey ise bireylerin tanımadıkları kişilerle de kendi ağlarını paylaşabilmelerine olanak sağlamasıdır. ilk sosyal site 1997 de kurulan “Sixdegrees.com” dur ve kullanıcılarına ilk kez profil oluşturabilme ve mesaj gönderme olanağı sağlamıştır. 2001den itibaren ortaya çıkan Asianavenue, Blackplanet, Migente ve Cyworld etkili bir politika uygulamış ve arkadaşlık ilişkilerine daha farklı boyutlar eklemişlerdir. 2004 ve sonrasında ise internet kullanıcıları Myspace, Facebook ve Bebo ile tanışmışlardır. Bu yazıda da şu sıralar çok güncel olan “Facebook” un genel özelliklerini ve tehlikelerini değerlendirmeye çalışacağız.

Facebook tarihi

Facebook 2004 yılında kurulduğunda sadece Harvard öğrencilerine yönelikti. Yani üye olabilmek için Harvard. edu uzantılı e-mail adresi gerekiyordu. Facebook diğer üniversitelerden öğrencileri kabul etmeye başladığında da yine üniversitelerin kendilerine ait uzantıya sahip email adreslerini destekliyordu ki; bu da göreceli olarak güvenli bir site olmasını sağlıyordu. Ancak 2005 yılının eylül ayından itibaren diğer kesimlerden insanları da kabul etmeye başladı ve sonunda herkese açık bir site haline geldi. Şu anda 114 milyon kullanıcısıyla birinci sırada olan Myspace'ten sonra, 52.2 milyon kullanıcıyla dünya çapında 2. büyük sosyal ağı oluşturmaktadır.(RESTON, VA, July 31, 2007 – comScore)

Facebook ile yapabilecekleriniz

Facebook'ta diğer birçok sosyal ağ sitesinde yapabileceğiniz gibi profil oluşturabilir, bu profili diğer insanlarla paylaşabilirsiniz. Bir arkadaş zinciri oluşturabilir, arkadaş listenizdeki kişilerin neler yaptığından haberdar olabilirsiniz. Yüzlerce küçük uygulama sayesinde arkadaşlarınızla iletişiminizi daha renkli hale getirebilirsiniz. Biraz daha ileri giderseniz iş bağlantıları bile kurabilir ve diğerinin sitenizdeki reklama tıklaması sayesinde para bile kazanabilirsiniz. Facebook'un en bilinen ve en çok ilgi çeken özelliği , arkadaş arama, sayesinde eski arkadaşlarınızı bulabilirsiniz.

Peki tehlikeler?

Facebook bu kadar yaygın kullanılsa da,profil bilgilerinin tüm kullanıcılar tarafından erişilebilir olması birçok tehlikeyi de beraberinde getirmektedir.

En basitinden;

  • Üye olurken imzaladığınız anlaşma gereği, verdiğiniz bilgileri kullanma hakkı da karşı tarafa geçmiş oluyor ve bu hak geri alınmıyor. Çok zararsız gibi görülse de toplanan bilgiler ile çeşitli istatistiksel veriler oluşturulabiliyor ve bu bilgiler tahmin edemeyeceğimiz alanlarda kullanılabiliyor. Bu gerçek birçok kullanıcı tarafından biliniyor fakat, araştırmalar göstermiştir ki; Facebook kullanıcıları güvenliklerini artırabilecek birçok şeye sahip olsalar dahi,çok azı bu güvenlik ayarları dikkate almaktadır.(Gross&Acquisiti,2005)
  • Çok rastlanan ve duyulan bir olay Facebook'taki bilgilerin işe alım sürecinde değerlendirmeye alındığı ya da çalışan elemanlar hakkında daha çok bilgiye sahip olmak için kullanıldığıdır. (newscientists.com-marks article).
  • North Carolina ve brandeis üniversitelerinin öğretim üyeleri başvuran öğrencilerin Facebooktaki profillerini inceleyerek değerlendirmeye aldıklarını itiraf etmişlerdir.
  • Birçok reklam ajansını bünyesinde barındıran “Interpublic Group” Facebook'tan %0.5 hisse almıştır ve müşterilerinin reklamı için 10 milyon dolar harcamıştır. Ortak olunan hisse küçük olsa da, bu işletmeye Facebook üzerindeki genç kullanıcıların ticari eğilimlerine direk ulaşarak analiz etme izni verilmiştir.
  • Penn State Kampüsü'nün polisi Facebook'taki ve diğer sosyal ağlardaki bilgileri illegal aktivitelerin tespitinde kullandığını belitmiştir. Bunlardan en yaygın olanlarından biri 18 yaş altı içki kullanımının belirlendiği fotoğraf albümleridir.
  • Bazı gizli servisler, Facebook'a yazılan yazılardan yola çıkarak hükümete karşı tehdit oluşturabilecek kişileri tespit edip yakından takibe alabilmektedir.

Tehlikeyi nasıl azaltabiliriz?

Her ne kadar bu tehlikeler biraz abartılı gibi gelse de gerçek hayatta bunların göz önüne alınması kullanıcının memnuniyetini büyük ölçüde artırmaktadır. Ancak bu demek değildir ki ; bu tarz siteler güvensizdir ve kullanılması tamamıyla sakıncalıdır. İşte güvenliğinizi artırmak için yapabilecekleriniz:

  • Facebook üyeliği sırasında otomatik olarak gelen ayarları mutlaka değiştirin ve gizlilik ayarlarını yaparken kimlerin hangi bilgilere ulaşmasına engel olmanız gerektiğine karar verin.
  • Limited profile özelliğini etkinleştirin.
  • Genel mesaj panosuna yazacağınız şeyler konusunda dikkatli davranın.
  • Fotoğraflarınızı , iş başvurularında ya da öğrenim hayatınızda sizi etkilemeyecek olanlarından seçtiğinizden emin olun.
  • Size kimlerin arama işlevi sayesinde ulaşabileceğini sınırlandırın.
  • Kullanılan takma isimlere ya da karşıdakinin verdiği bilgilere mümkün olduğunca güvenmeyin.

İyi eğlenceler...

Kaynaklar: