Peer to peer; sunucu temelli bilgisayar ağlarının aksine bilgisayarların birbirleriyle herhangi bir sunucuya ihtiyaç duymadan bilgi alışverişi yapmasını sağlayan bilgisayar ağ sistemine verilen addır. Sunucu temelli ağ sistemleri, bilgiyi devasa donanım sistemlerinde tutarlar. Her bilgisayar, bilgileri buradan alır veya bilgiyi bu büyük “havuzlara” gönderir. Peer to peer da ise bilgi alış verişi “istemci” denilen herhangi iki bilgisayar arasında gerçekleşir. Bu ağ sistemi mantığı dosya paylaşımı, video ve daha birçok elektronik ortam verilerini transfer etmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Bazı peer to peer sistemleri ‘safkan’ peer to peer değildir. Mesela; bunlarda küçük sunucular iş görür ve bu sunuculara karşı istemcilerin sorumlulukları yoktur. Data aktarımı sunucu kontrolünde olur veya iki istemci arasında olur, bunları sunucu-istemci sistemlerden ayıran özelliği bu özelliktir.
P2p sistemlerini sınıflandıracak olursak bunlar structured ve unstructured olarak ikiye ayrılırlar. Structured sistemlerde bütün bir ağı kapsayan bir protokol söz konusudur. Bu protokol sayesinde herhangi bir istemci istediği bir bilgiye rahatlıkla ulaşabilir. Bu iş, içerde toplam bilginin “mantıklı” bir sıralamasına dayanır.(hashing) Bu sıralama sayesinde istenilen bilgiye ulaşmak gayet hızlıdır. Unstructured sistemlerde ise böyle bir sınıflandırma yoktur. Herhangi bir istemci istediği bilgiyi ağın diğer üyelerini tek tek gezerek bulmaya çalışır. Bunun dezavantajlarından birisi bilgiyi yavaş bulmasıdır, ikinci bir dezavantajı ise bu sistemlerde her kişisel istemciden dolayı çok fazla sinyal dolaşıyor olmasıdır.
Biraz da peer to peer ın tarihinden söz edelim. İlginçtir ki Internet ağı (www) 1960’ların sonunda ilk kullanılmaya başlandığında peer to peer mantığıyla çalışıyordu. ARPANET denilen bu ağ sistemi, Amerika'da ilk zamanlarda UCLA, UCSB ve SRI gibi genellikle üniversite kaynaklı “host”ları barındırıyordu. Bunlar sunucu (server) gibi görünseler de, aralarındaki bağlantı sistemi iki eşit bilgisayarınkinden daha karmaşık değildi. 1980‘lerin sonuna doğru FTP ve Telnet gibi sunucu-istemci mantığıyla çalışan uygulamaların ortaya çıkmasıyla birlikte peer to peer modası geçmeye başladı. Fakat son yıllarda sayısı artan p2p uygulamaları peer to peer ın gelecekte yeniden trend olacağını gösteriyor. Açık kaynak yanlısı internet kullanıcıları tarafından da peer to peer uygulamaları destekleniyor. Ne dersiniz, belki de internet, gelecekte yeniden ‘özüne’ dönmeyi başarabilecek!
Günümüzde peer to peer mantıgını kullanan birçok protokol mevcuttur. Ares, Bittorent, eDonkey, Direct Connect, FastTrack, Gnutella, Usenet, Napster, Freenet bunlardan sadece birkaçıdır.
Bu protokollerin çoğu dosya paylaşımında, bazıları ise video, sosyal ağ ve chat uygulamalarında kullanılıyor. Bu protokoller temelli uygulamalara da sunları ornek verebiliriz:
- Linux:Napshare
- Windows:Vagaa, DC++, Zultrax, Gnucleus, Shareaza.
Tabi ki paylaştığınız ve aldığınız şeylere çok dikkat etmelisiniz. P2p size paylaştığınız dosyaların güvenliği ya da yasallığı konusunda bir güvence vermez. Bu konuda sorumluluk tamamen kullanıcıya aittir. Bu yüzden telif hakları ya da yasak yayınlar gibi konularda özen gösterilmelidir. Her ne kadar bu tip paylaşımların çoğu kontrol edilemese de, yakın zamanda internetten mp3 -illegal şekilde- indirmeye verilen astronomik cezanın bir benzeri de sizlere verilebilir.
Gelecekte ne olacak bilemeyiz ama kesin olan bir şey var; peer to peer yıllar önce terk ettiği tahtına kavuşmak için gün sayıyor.