Bu ayki biyografi yazımızda John Vincent Atanasoff’dan bahsedeceğim. Atanasoff bilgisayarı icat eden ve bilgisayar devrini başlatan dahi kişiydi. Öncelikle geçmişinden söz etmek gerekirse, Atanasoff Bulgaristan kökenliydi, babası Ivan Atanasoff Bulgaristan'ın Boyadjick kasabasında doğdu. Ivan Atanasoff babasını 1876'da Bulgaristan'ın Osmanlı imparatorluğuna karşı yaptığı Nisan Ayaklanması'nda kaybetti. 1889'da, 13 yaşına geldiğinde, amcasıyla birlikte Amerika'ya göç etti. Daha sonra matematik öğretmeni olan Iva Lucena ile evlendi. John Vincent Atanasoff, 4 Ekim 1903'de New York da doğdu. John'un doğumundan sonra ailesi daha iyi iş imkânları bulabilmek için birçok kez taşındı. Sonunda Florida Brewster'a yerleştiler ve John Atanasoff burada ilkokulunu bitirdi. Atanasoff ailesinin Brewster'daki evi onların yaşamış olduğu elektriksel donanıma sahip ilk evdi.

John Atanasoff'un matematiğe olan tutkusu ve kabiliyeti önceden fark edilebilirdi. Atanasoff liseyi 2 yılda, mükemmel bir matematik ve bilim ile bitirdi. Teorik fizikçi olmaya karar vermişti ve bu amaçla 1922'de Gainesville'deki Florida Üniversitesi'ne girdi. Üniversite müfredatı fizik alanında lisans programı sunmadığından dolayı, Atanasoff üniversite hayatına elektrik mühendisliği programından başladı. Atanasoff'un elektrik mühendisliği öğrencisiyken almış olduğu elektrik ve yüksek matematik bilgisi, teorideki bilgisayarı gerçeğe dönüştürmede kendisini gösterdi.

Atanasoff 1925'de Florida Üniversitesi'nden mezun oldu. Lisansüstü eğitimini matematik alanında Iowa Eyalet Üniversitesi'nde 1926'da aldı. Lisansüstü eğitimini tamamladıktan sonra, Iowa Eyalet Üniversitesi'nde fizik ve matematik öğretmenliği görevini kabul etti. Daha sonra Wisconsin Üniversitesi'nde doktora programına kabul edildi ve böylece 1930 yılında Wisconsin Üniversitesi'nden doktora derecesini aldı (teorik fizik alanında). Doktora tezinde (The Dielectric Constant of Helium), karmaşık ve zaman alan birçok hesaplama yapması gerekiyordu. Atanasoff can sıkıcı hesaplamalarına yardımcı olması amacıyla zamanının en iyilerinden bir tanesi olan Monroe hesap makinesini kullandı. Buna rağmen bu makinedeki kusurlar onu daha entelektüel bir hesap makinesinin gelişmesi ihtimalleri hakkında düşünmeye yöneltti. Atanasoff teorik fizik alanında doktorasını tamamladıktan sonra Iowa Eyalet Üniversitesi'ne döndü ve hem daha hızlı hem de daha iyi bir hesap makinesi geliştirmek için çalışmaya başladı.

Atanasoff 1930'ların sonlarında hala geliştirme yollarını arıyordu. 1939'da öğrencilerinden biri olan Clifford Berry ile birlikte çalışarak, ilk elektronik dijital bilgisayarın prototipini yani Atanasoff–Berry Computer (ABC)'ı geliştirdi ve inşa etti. Bu prototip 1942'de bütünüyle tamamlanmış olacaktı. ABC'deki ana fikir, lineer denklemleri eş zamanlı çözmek için ikilik tabandaki matematiği ve boolean mantığı içeriyordu.

ABC mikro işlemciye sahip değildi fakat dijital hesaplamalar için kullanılacak elektronik bir aygıt gibi tasarlanmıştı. Eğer II. Dünya Savaşı Atanasoff ve Berry'yi sekteye uğratmamış olsaydı, ABC 1943'te bütünüyle tamamlanmış olacaktı. Her şeye rağmen bu prototip günümüz bilgisayarlarına bir yol açmış oldu. 1941'de önemli bir olay gerçekleşti. Atanasoff iş arkadaşı John W. Mauchly'i evine misafir olarak davet etti. Atanasoff'un bilgisayar teknolojisi ile ilgili olan çalışmalarına çok meraklı olan John W. Mauchly bu teklifi memnuniyetle kabul etti. Asıl önemli soru bu ziyaret sırasında Atanasoff ile Mauchly arasında ne sızdığı çünkü birlikte harcadıkları bu zamanın sonucu şimdinin tarihine iz bıraktı. Gerçek bundan 26 yıl sonra ortaya çıktı, John W. Mauchly ve John P. Eckert 1942-1946 arasında ENIAC bilgisayarı geliştirirken Atanasoff'un icadını illegal olarak kullanmışlardı. Bu gerçek ortaya çıkana kadar ENIAC ilk bilgisayar olarak tanınıyordu fakat gerçekler bunun farklı olduğunu kanıtladı. Bu olay örgüsünü kronolojik olarak sıraya koyarak hikâyelendirirsek; J. Mauchly, Atanasoff'un Ames'deki evinde 13-18 Haziran 1941'de misafir olarak kaldı. Bu ziyaret sırasında, J. Mauchly vaktinin büyük çoğunluğunu Atanasoff ve Berry ile birlikte ABC ve bilgisayar teorisi hakkında tartışarak harcadı. 3-4 gün boyunca Atanasoff ile birlikte işyerine giden Mauchly, Atanasoff ve Berry'nin bilgisayar üzerindeki çalışmalarını inceledi. Mauchly burada bilgisayarın işleyişini ve çalışma evrelerini gözlemledi, ABC'nin işleyişi ve dizaynını tanımlayan 35 sayfalık el yazmalarını okumasına izin verildi. Atanasoff ve Berry, Mauchly'nin tüm sorularını yanıtladı ve bilgisayar ile el yazmalarıyla alakalı detaylı tartışmalar yaptılar. Mauchly el yazmalarının bir kopyasını beraberinde Pennsylvania'ya götürmeyi talep etti; fakat Atanasoff bunu reddetti. 15 Ağustos 1941'de, Mauchly analog ve dijital hesap makineleri arasındaki farkın geniş kapsamlı özetini yazdı. Bu özet Atanasoff'un ABC ile alakalı elyazmalarıyla aynı fikirleri içeriyordu. 30 Eylül 1941'de, Mauchly Atanasoff'a yazdığı mektupta, bilgisayarı ikisinin beraber geliştirdiğini iddia etti.

19 Ekim 1973'te mahkeme kararıyla ilk bilgisayar olarak kabul edilen ENIAC'ın 3 120 606 seri nolu patentini geçersiz ve hükümsüz kabul ettiğini kanıtlara dayanarak beyan etti. Federal yargı Mauchly'nin elektronik dijital bilgisayarı için ana fikrin Atanasoff Berry Computer (ABC)'dan geldiği kararını verdi. Ayrıca yargı ilk dijital elektronik bilgisayarı John Atanasoff ve Clifford Berry'nin Iowa Eyalet Üniversitesi'nde 1939 ve 1941 yılları arasında kurmuş olduğunu kabul etti. Ve böylece Atanasoff bilgisayarın babası olarak tanındı.

Kaynaklar: