Merhaba değerli e-bergi okurları! Bu ayki yazımda sizlere herkesin çok yakından tanıdığı sosyal ağ olan Facebook’u anlatacağım. Facebook 2004 yılının Şubat ayında Harvard Üniversitesi öğrencisi olan 19 yaşındaki Mark ZUCKERBERG tarafından kurulmuş ve 250 milyondan fazla üyeye sahip olan bir sosyal ağ içerikli bir internet sitesidir. Facebook, Mark ZUCKERBERG’in kurmuş olduğu ikinci sitedir. Zuckerberg’in ilk kurduğu site olan facemash, Harvardlı öğrencilerin bilgilerini ve resimlerini içeren ilk sosyal ağ içerikli sitesidir; fakat Zuckerberg bu bilgileri ve resimleri okul yonetiminden izinsiz aldığı ve yayınladığı için kısa bir süre sonra site, okul yonetimi tarafından kapatılmıştır. Bu olaydan sonra Zuckerberg; kullanıcılarının fotoğraflarının da bulunduğu ve kişisel meraklarının yer aldığı bir profil oluşturabilecekleri, özel veya herkese açık mesajlarını paylaşarak değişik arkadaş gruplarına katılabilecekleri, profil verilerinin görüntülenmesini aynı grup veya onaylanmış arkadaşlarla sınırlayabilecekleri bir sosyal ağ içerikli site projesini hayata geçirmek için bir sene okuluna ara verir ve yurt odasında oda arkadaslarının da desteğiyle ilk ismi "thefacebook" olan Facebook'u kodlamaya başlar. Facebook’un anlamı “paper facebook” teriminden geliyor: Amerika Birleşik Devletleri’ndeki üniversitelerdeki ve okullardaki öğrencilerin, öğretmenlerin ve çalışanların kendini tanıtmak amaçlı doldurdukları bir formdur. Zuckerberg 2004 senesinde thefacebook’u yani facebook’u kodlamayı bitirdi ve sadece Harvardlı öğrencilerin kullanımına açtı; ama çok kısa zamanda facebook’un ünü Boston’daki diğer üniversitelere, liselere ve şirketlere kadar hızla yayıldı. Bu yoğun ilgi üzerine Zuckerberg, bu uygulamayı Harvard dışına taşımaya karar verdi. Boston bölgesindeki okullara (Boston Koleji, Boston Üniversitesi, Harvard, Northeastern Üniversitesi, Tufts Üniversitesi), Rochester, Stanford, NYU, Northwestern, ve iki ay sonra da Ivy League'de okulların kullanımına açıldı. Amerika, Kanada, İngiltere, Meksika, Puerto Rico, Virgin Islands Üniversitesi, Avustralya üniversiteleri, Yeni Zelanda (New Zealand) üniversiteleri bu ağa katıldılar. Daha sonra da .edu, .ac, .uk gibi eğitim kuruluşları uzantılarına sahip email adreslerine açıldı. 2006 yılında da facebook, geçerli e-posta adresine sahip herkesin, kayıt olabileceğini duyurdu; ama 13 yaş ve üzeri yaş kısıtlamasıyla kullanıma açıldı.
Mark ZUCKERBERG Facebook’u kurarken yalnız değildi. Kurulum safhasında oda arkadaşları Andrew MCCOLLUM ve Eduardo SAVERIN’dan yardım aldı. Facebook kurulduktan sonra onun yaygınlaşmasına Dustin Moskovitz ve Chris Hughes katkı sağladı. Böylece Facebook MIT, Boston Üniversitesi ve Boston Yüksekokulu'na kısa bir sürede hızla yayıldı. Zuckerberg, McCollum ve Moskovitz Palo Alto’ya (California, Facebook’un merkez şirketi) taşınarak Adam D’Angelo ve Sean Parker yardımıyla Facebook’un geliştirilmesine devam ettiler. Bugün Facebook’da Mark ZUCKERBERG; kurucusu ve Ceo'su olarak; Dustin MOSKOVITZ, kurucu yardımcısı ve mühendislikten sorumlu başkan yardımcısı olarak; Sheryl SANDBERG, COO olarak; Owen Van NATTA, finanstan sorumlu müdür ve operasyon olarak; Matt KOHLER, başkan yardımcısı- stratejik ve işletme operasyonu olarak; Chris HUGHES, kurucu yardımcısı olarak; Peter THEIL, yatırımcı olarak; Chamath PALIHAPITIYA, başkan yardımcısı-pazarlama ve operasyon olarak; Gideon YU, finanstan sorumlu müdür olarak; Li Ka-shing, yatırımcı olarak; Marc SAMWER, yatırımcı olarak; Alexander SAMWER, yatırımcı olarak görevlerini sürdürmektedirler.
Facebook, kurulumdan sonra bazı şirketlerle mahkemelik olmuştur. 2005 senesinde ConnectU sitesinin sahipleri olan Divya NARENDRA, Cameron WINKLEVOSS ve Tyler WINKLEVOSS tarafından mahkemeye verilmiştir. Mark ZUCKERBERG'in kendileri icin yazmış olduğu açık kaynak kodları Facebook’ta da kullandığı iddasiyla dava acmışlardır. Aynı yıl içerisinde Facebook, Accel Partners ile sermayesini 12.7 milyon dolara yükseltti ve facebook.com alan ismini Aboutface firmasından 200,000 dolar karşılığında satın aldı. Daha önce thefacebook.com olan alan adı facebook.com oldu. 2006 senesinde ise dava açan taraf Facebook’tu: Quizsender.com’un Facebook’un arayüzünü kopyaladığını iddia ederek Quizsender.com’a karşı 100,000 dolarlık dava açtı.
Facebook, yazılım geliştirmede birden fazla dil kullanmaktadır: web sunucuları Linux, Apache ve PHP kullanılmıştır; veritabanı sunucuları MySQL kullanılmıştır; arka planda Python, Perl ve Java kullanılmıştır; GCC ve Boots da kullanılan diller arasındadır.
Facebook, kullanıcılar için ücretsiz bir sosyal ağ sitesidir ve gelirlerini banner ve sponsor linklerden gelen reklamlar oluşturmaktadır. 2006 yılında sitenin haftalık reklam gelirlerinin 1.5 milyon dolar olduğu söylenmektedir. 2007 yılında Facebook, yeni bir uygulama olan facebook pazarını kullanıcılarına ücretsiz olarak kullanıma açtı. Bu uygulama sayesinde kullanıcılar ücretsiz olarak satılık ve kiralık ev ve iş ilanları verebiliyorlar.Facebook’un kısa sürede milyonlarca üyeye ulaşması ve başarılı bir şekilde bunu sürdürmesi bazı şirketlerin hemen ilgisini çekti ve Facebook’u satın alabilmek için yüksek tekliflerde bulundular; fakat Mark Zuckerberg siteyi satmamaya kararlıydı. Birçok gazetede ve dergide şirketle ilgili övgü dolu haberler cıkmıştır: 2007 yılında Newsweek’e kapak olmuş ve Newsweek tarafından Silikon Vadisi’nin en büyük şirketi olmaya aday olarak gösterilmiştir. Yapılan bazı araştırmalara göre 2009 senesinde dünyada en çok tıklanan ilk üç sitesinden birisidir. TechCrucbh’a göre desteklenen ve grubu olan okulların öğrencilerinin %85′i bu ağlar içinde yer almaktadırlar. Kullanıcıların %60′ı günlük olarak çevrimiçi olmaktadırlar. %85′i en az haftada bir %95′i ise en az ayda bir çevrimiçi olmaktadırlar. Facebook yetkilisi Chris Hughes’e göre insanlar ortalama gününün 19 dakikasını Facebook’ta geçirmekteler.