Disk bölümleri(disk partitions) fiziksel hafızanın, işletim sisteminin kullanabileceği şekilde biçimlendirilmiş kısımlarıdır. Bölümlendirmede kullanılan dosya sistemleri, işletim sistemine göre farklılık gösterir.(örneğin Linux tabanlı sistemler “ext2,ext3,ext4” dosya sistemlerini kullanırken Mac OS “HFS Plus”, Windows ise FAT32 veya NTFS kullanır) Hafızanın bölümlendirilmesi için birkaç önemli noktaya sadık kalınmalıdır. Örneğin her bölüm hafızada ardışık bir alanda yer alır; bir bölümün boyutunu büyütürken de eklenecek kısmın aynı şekilde eski bölümün devamında olması gerekir.

Peki neden bir diski bölümlere ayırırız? Kullanım amacına göre çeşitli cevaplar verilebilir; ama akla gelen en önemlilerini sıralayalım. İlk olarak elinizde tek bir disk varsa birden fazla işletim sistemi kullanabilmek için(“dual” ya da “multi-booting”) farklı disk bölümleri oluşturmak zorundasınız.Hatta iki işletim sistemi aynı dosyalama sistemini kullanıyor olsa bile genellikle aynı disk bölümüne birden fazla kuramazsınız. Başka bir neden de düzeni sağlamak olabilir. Çok büyük hafıza alanlarıyla uğraşıyorsanız, tek bir hafıza bloğunda tüm verileri tutmak can sıkıcı olabilir (klasörlerin içeriğini görüntülemek gibi işlemler gereksiz yere uzun zaman alabilir). Ayrıca farklı bölümlendirmeleri kullanmak, diskin bir bölümünde arıza çıkması durumunda diğer bölümlerdeki verilerinizi kurtarmanızı kolaylaştırır(benzer bir durumu işletim sisteminin yeniden yüklenmesi gerektiğinde çoğumuz yaşamışızdır). Elinizdeki diskin boyutu yeterince büyük değilse parçalara ayırmak tabii ki çok da mantıklı olmaz; ama yeterince büyük bir diski bölümlendirerek kullanmak çoğu zaman akıllıca bir harekettir.

Gelelim yazının asıl konusuna: bir diski bölümlere ayırmak için bu amaçla yazılmış programlar kullanmamız gerekir. Çoğunlukla işletim sistemlerinin içinde standart olarak bölümlendirme programı(partitioner) bulunur. Tabi bu programların işlevselliği tartışılır. Bu nedenle piyasada(aslında internette demek daha doğru olur) ücretsiz veya lisans ücreti olan çeşitli alternatifler bulunuyor.

Açıkçası Linux tabanlı sistemler ve Mac OS için standart olan programların dışında öne çıkan alternatifler yok; bunun nedeni de aslında Linux'la gelen GParted, GNU Parted, KDE Parted veya Mac OS'la gelen Disk Utility programlarının yeterince başarılı olması. Windows için ise durum farklı; hoş bir grafik arayüzü bulunsa da disk yöneticisinde çoğunlukla istediğiniz sonucu elde edemiyorsunuz. Örneğin, disk birleştirmesi yapılmamış bir bölüm fiziksel olarak çok dağınıksa, bu bölümün boyutunu küçültmeye kalktığınızda(burada 30-40GB lık bir küçültmeden bahsediyorum) bölümü en fazla 3-4 MB küçültebileceğinizi söyleyen uyarı mesajlarıyla karşılaşabiliyorsunuz. Bu nedenle Windows kullanıcılarının bu işlemi gerçekleştirmeleri için yazılmış programları aşağıda sıraladım:

Partition Wizard

Şu an 5.0 sürümünde olan oldukça başarılı bir disk bölümlendirme alternatifi. Kişisel kullanım için çıkarılan Home Edition sürümünü herhangi bir ücret ödemeden kullanabiliyorsunuz. Daha teknik kullanımlar için olan versiyonlarının lisans ücretleri ise $19'dan $549'a kadar değişiyor. Önemli özellikleri:

• Windows 2000/XP/Vista/Windows7 (32 bit & 64 bit)
• RAID desteği bulunuyor.
• 2 TB'a kadar bölüm oluşturma, silme ve biçimlendirme olanağı var.
• FAT ve NTFS dosya sistemleri arasında dönüşüm yapabiliyor.
• Tüm bir bölümü kopyalayıp yedekleme imkanınız var.
• MBR'yi yeniden biçimlendirebilmenizi sağlıyor.

EASEUS Partition Manager

Windows platformu için yazılmış bir diğer bölümlendirici. Kişisel kullanım için bir lisans ücreti yok. Aynı şekilde Home Edition dışındaki versiyonları $39 ile $699 arasında. Özellikleri:

• Windows 2000/XP/Vista/Windows7 (32 bit & 64 bit) sürümlerini destekliyor.
• Partition Recovery Wizard'ı ile hafızada bir sorun oluştuğunda verilerinizi yedekleme kolaylığı sunuyor.
• Copy Wizard'ı ile de bütün bir diski veya bölümü başka bir yere taşıyabiliyorsunuz.

O&O Partition Manager

Bu alternatifin sadece Professional sürümü mevcut. Deneme sürümünü ücretsiz olarak edinmek mümkün; ama pek de işinize yaramayacaktır. Tam sürümü ise $30 gibi bir fiyata sahip. Hemen hemen yukarıdaki programlarla aynı özelliklere sahip. Onlara ek olarak O&O SafeErase ile güvenli şekilde dosya silme ve O&O Defrag ile optimize bir şekilde bölümlerin boyutlarını değiştirme gibi özellikler sunuyor. Buna karşın bu özelliklerin performansa ne kadar katkılarının olduğu ise şüpheli. Ücretsiz alternatifleri olması bu program için şüphesiz büyük dezavantaj.

Bunların dışında hard disk üreticilerinin kullanıcılarına sundukları disk yönetici alternatifleri de mevcut. Seagate'in SeaTools'u, Maxtor'un Maxblast'ı, Western Digital'ın Data Lifeguard Tools'u önemli örnekler. Tabii ki bu yazılımlar firmaların sattıkları ürünlerle birlikte geliyor. Başka bir şekilde tam sürümlerini edinme yolu yok.

Daha birçok alternatif sayılabilir belki; ama internette karşılaşacağınız çoğu yazılım ücretli olacaktır. Çok profesyonel bir amacınız yoksa, sadece disk bölümleri oluşturmak için tutup onlarca dolar para vermek pek akıl karı değil. Bu nedenle eğer Windows kullanıyorsanız yukarıda bahsettiğim ücretsiz çözümleri tercih etmeniz daha mantıklı olacaktır. Herhangi bir Unix varyasyonunun kullanıcısı iseniz zaten herhangi bir alternatif aramanıza gerek yok.

Tekrar olabildiğince çok bölümlendirilmiş diskler kullanmanızı öneririm; işinizi kolaylaştıracağından eminim. Umarım yararlı bir rehber olmuştur, başka bir sayımızda görüşmek üzere!