Öncelikle merhaba sevgili e-bergi okuyucuları,

Bu ayki biyografi köşemize geçmeden önce bu sıcak yaz günlerinde de bizleri yalnız bırakmadığınız için sizlere teşekkür ederim :)

Hepimizin az çok aşina olduğu en azından duyduğu, dünyanın en çok kullanılan üst düzey programlama dili olan “C”nin yaratıcısı... UNIX işletim sisteminin en önemli geliştiricilerinden biri... 1983’teki Turing Ödülü’nü ve 1998’deki Ulusal Teknoloji Madalyası’nı alan değerli bilgisayar bilimcisi... Evet, bilgisayar bilimine dolayısıyla da insanoğluna yapılan bu önemli bağışların kime ait olduğunu ve bu başarılara nasıl imza attığını merak mı ediyorsunuz? Gelin birlikte bu satırlarda öğrenelim :)

Dennis MacAlistair Ritchie, 9 Eylül 1941’de Bronxville, New York’ta doğdu. Annesi ev hanımı olan Dennis Ritchie New Jersey’de büyüdü. Babası Alastair E. Ritchie de buradaki Bell Laboratuvarları’nda elektronik devreleri tasarlıyordu. Dennis Ritchie bütün eğitimini liseden sonra gittiği Harvard Üniversitesi’nde aldı. Bu da belki onun nasıl bu kadar başarılı olduğunu açıklayabilecek bir neden olabilir. 1963’te fizik bölümünden dereceyle mezun olduktan sonra yine Harvard'ta Uygulamalı Matematik üzerine yüksek lisans yaptı. Öğrencilik yıllarındaki deneyimi Ritchie’yi bir fizikçi olmak için yeterince zeki olmadığına, bilgisayarları daha muntazam bulduğuna inandırmıştı. Harvard’ta katıldığı işletim sistemleri konulu bir ders de bilgisayarlara karşı duyduğu bu ilgiyi geliştiren bir başlangıç oldu. Sonraki zamanının çoğunu, birçok bilim adamının bilgisayar sistemleri ve yazılım üzerinde çalıştığı MIT’de geçirir oldu. Yüksek lisansını yaptığı yıllarda ise algoritma teorisi üzerine uzman olamayacağını anlayan Ritchie, yordamsal dil (procedural language) yerine işlevsel dillerden hoşlandığına karar verdi. Nitekim 1967’de Bell Laboratuvarları'na girdi.

Burada uzun bir kariyere sahip olan babasının yolunu izledi, ama farklı bir yönde. Bell Laboratuvarları Bilgisayar Bilimleri Araştırmaları Merkezi'nde çalışmaya başlaması onun için belki de hayatındaki en önemli adımdı. Burada, birçok başarılara birlikte imza attığı değerli meslektaşı Ken Thompson ile tanışacaktı. Ritchie ve Thompson Bell Laboratuvarları’nda çalışmaya başladığı yıllarda şirket, MIT ve General Electric (GE)‘in de katıldığı “Multics” projesine dahil edilmişti. Multics projesinin hedefi, çoklu kullanıcının bilgisayar erişimine izin vererek eşzamanlı veri paylaşımını gerçekleştirebilmekti; Multics de bunu gerçeğe dönüştürecek işletim sisteminin adıydı. Ritchie, BCPL dili için Multics makinesi'nde (GE 645) derleyici yazımına yardım etti. Fakat Ritchie’nin de üzerinde çalıştığı ve katkıda bulunduğu projenin çok masraflı olması ve yakın gelecekte kullanılırlığının düşük görülmesi sebebiyle, Bell Laboratuvarları projeden geri çekildi. Hüsranla sonuçlanan bu girişimden sonra 1969’da Thompson, Multics projesinin de kattıklarıyla kendi işletim sistemini yaratmaya karar verdi. Daha sonraları “UNIX” (Bell Laboratuvarları'nda çalışan Brian Kernighan’ın Multics’e karşı bulduğu isim:) ) olarak adlandırılacak işletim sisteminin ilk tohumları da böylece atılmaya başlandı. Ritchie’nin de katıldığı bu projede Ritchie ve Thompson’un liderliğindeki takım Bell Laboratuvarlarında, çok görevli (multi-tasking) işletim sisteminin yanında dosya sistemi de geliştirdi. Komut satırı yorumlayıcısı (command line interpreter) ve küçük faydalı programları da dahil ettiler. Bir süre sonra üzerinde çalıştıkları PDP-7 bilgisayarı yetmemeye başladı. Ve Bilgisayar Bilimi Araştırma Grubu olarak Bell’den aldıkları destekle daha büyük ve gelişmiş PDP-11/20 bilgisayarına sahip oldular.

UNIX’e metin işleme yeteneği bu bilgisayarda katıldı. İlk kez Bell Laboratuvarlarında kullanılmaya başlanan bu ilk haliyle UNIX daha da geliştirildi ve 1973’te IBM’in ev sahipliğindeki işletim sistemleri prensipleri konulu sempozyum sırasında dış dünyaya duyuruldu. UNIX’in kurulumu ve gelişimi sırasında Thompson, FORTRAN programlama dilini kullanarak hedefine ulaşamayınca üst düzey dil özelliklerini çevirici dilin (assembly language) verimliliğiyle birleştiren bir dil üretti ve adına da “B” dedi. Daha sonra Ritchie 1972’de, Thompson’un B diline yeni veri türleri ve söz dizimleri ekleyerek yeni bir dil ortaya çıkardı ve “C” olarak adlandırdı. 1973'e kadar C yeterince güçlü bir hale gelmiş ve ilk başta PDP-11/20 çevirici dili ile yazılan UNIX'in çekirdeğinin büyük kısmı C ile yeniden yazılmıştı. Böylece UNIX, çekirdeği bir çevirici dil ile yazılmayan ilk işletim sistemlerinden biri olmuştu. Aslında başta övünülecek ve kıskanılacak bir şekilde UNIX’in taşınırlığı için karakterize edildi, zamanla başka birçok uygulamada ve sistem geliştirilmesinde her boyutta bilgisayarda kullanıldı. C dili daha sonra geliştirilerek yine çok kullanılan programlama dillerinden biri olan C++ türetildi.

1990'ların sonunda yine Bell Laboratuvarları'ndaki küçük bir araştırma grubunun başına getirilen Dennis Ritchie diller, dağıtımlı işletim sistemleri (distributed operating systems) ve yönlendirme/anahtarlama teknolojisi (routing/switching hardware) alanında keşiflerde bulundu. Araştırma grubunun en son başarıları, 1995’te çıkarılan Plan9 işletim sistemiyle 1996’da ilan edilen Inferno işletim sistemidir. Ritchie 2007’de emekliye ayrıldığında Lucent Teknolojileri’nde Sistem Yazılım Araştırmaları Bölümü başkanıydı.

Yaptıkları, birçok bilgisayar derneği tarafından kabul gören Ritchie, 1974 yılındaki, sistemler ve diller konusunda dikkat çeken yazısıyla ACM ödülü; IEEE Em manuel Piore Ödülü (1982), Bell Laboratories Fellow Ödülü (1983) aldı. Yine 1983’te Jenerik İşletim Sistemleri Teorisi ve özellikle UNIX işletim sistemini yaşama geçirmelerinden dolayı Ken Thompson’la beraber Turing Ödülü’nü aldılar. 27 Nisan 1999’da bilgisayar donanımlarında ve yazılımlarında büyük gelişmeler sağlatan, ABD’nin bilgi çağına öncülük etmesini sağlayan UNIX işletim sistemine ve C programlama diline yardımlarından dolayı Bill Clinton’dan 1998 Ulusal Teknoloji Madalyası’na layık görüldüler. Bunlardan başka 1978’de Brian Kernighan’la birlikte yazdığı “C Programlama Dili” ve 1971’de yazdığı “Unix Programcısının El Kitabı” sonraki nesillerde bilgisayar bilimciler için önemli kaynaklar olmuştur.

C’yi yaratıp UNIX üzerinde çalışmaya başladıklarında bunun bilgisayar bilimlerinin ‘geleceği’ olacağını ummadığını, "Haydi, işe yarar bir şeyler yapalım" diyerek bu işe giriştiklerini belirten Dennis Ritchie’ye göre; “UNIX basit bir işletim sistemi, yalnız onun basitliğini anlamak için zeki olmak lazım.” Ayrıca “Aynı yerde, aynı zamanda kim olsa aynı şeyi yapardı” dediği C’yi yaratma konusunda, C++ ‘ın geliştiricilerinden Bjarne Stroustrup ise diyor ki : ”Eğer Dennis derin, ağır, anlaşılması güç matematik üzerine harcasaydı o 10 yılını, şimdi UNIX ölü doğmuş bir çocuk olarak kalacaktı.” Ritchie’in bu alçakgönüllülüğü, yaptığı işleri daha da anlamlı kılmakta :)

Bazı Usenet haber gruplarında (C, bilgisayar gibi) ve Bell Laboratuvarları e-posta adreslerinde, “dmr” olarak da bilinen Dennis M. Ritchie, bilgisayar bilimi alanındaki başarılarının yanı sıra sürücülükle de ilgileniyordu. Dünyanın en heyecanlı motor sporları dallarından biri olan NASCAR’ın yarış arabalarını yarışlardan alan ve oraya taşıyan tırın sürücülüğünü yaptı. Mark Martin’in yarış timinde teknisyen olarak da hizmet verdi, pit stoplarda ön tekerlek taşıyıcısıydı. Bir ara, önemsiz olarak nitelendirse de kendisi, yerel politikaya da atılmıştı. Ayrıca değerli Amerikalı bilgisayar bilimcisinin, müzikle de ilgisi olduğunu ve hatta kendilerini bütün yapıtlarıyla ‘Stale Urine’ diye ilan eden herhangi bir müzik grubunu kesinlikle kabul etmediklerini bilmekteyiz.

C’yi ortaya çıkarması ve Unix’in geliştirilmesindeki katkılarıyla bilgisayar bilimlerinde önemli bir öncü olan, tarihi değiştirenler değil de tarihi yapanlar kısmında yer alan Dennis Ritchie’ye insanoğluna yapmış olduğu bu bağışlardan ötürü minnetarız =)

Kaynaklar: