Geçen ayki yazımızda bilgisayar biliminin tarihin ilk dönemlerinden günümüze kadar olan gelişiminden bahsettik, yazının bu ayki bölümünde ise bilgisayar biliminde son 50 yılda yaşanan önemli gelişmeleri ele alacağız. 1950'li yıllara gelindiğinde bilgisayarların daha güçlenmesi ve bir miktar da küçülmesi sonucu yazılım alanında da çeşitli gelişmeler yaşanmaya başlanmıştır. Ayrıca bu yıllarda her bilim dalında olduğu gibi bilgisayar biliminde de ses getiren çalışmalar genellikle Amerika Birleşik Devletleri'nden çıkmaya başlamıştır. 1950 yılında Alan Turing tarafından öne sürülen ve insan davranışlarını bilgisayarların taklit etmesi amaçlanan Turing Testi, Mind dergisinde yayınlanmıştır. Bu test yapay zeka alanında yapılan ilk çalışma olarak kabul edilmektedir. 1951 yılında, A-0 ilk bilgisayar derleyicisi olarak Amerikan Tuğamiral Grace Hopper (1906-1992) tarafından geliştirilmiştir. Modern derleyicilerden farklı olarak A-0, sadece yükleme ve bağlama işlevlerini gerçekleştirebilmekteydi. 1950'li yılların sonlarında çip olarak da bilinen entegre devrelerin icadı ile bilgisayarlar ciddi miktarda küçülmüş ve güçlenmiş ve 2. Nesil Bilgisayarlar olarak anılmaya başlanmıştır. Yine bu yılların sonuna doğru Hollandalı bilgisayar bilimcisi Edsger W. Dijkstra başta en kısa yol algoritması olmak üzere programlama ve bilgisayar bilimi hakkında etkilerini günümüzde bile sürdüren çeşitli çalışmalar yapmıştır. Ayrıca yine 1950'li yıllarda FORTRAN, COBOL ve LISP gibi ünlü programlama dilleri geliştirilmiştir.
1960'lı yılların başında CPL, Pascal, Ada, Scheme ve Python gibi programlama dillerini etkileyen Algol programlama dilleri ailesi ortaya çıkmıştır. 1961 yılında Azeri-Türk asıllı matematikçi ve bilgisayar uzmanı Lütfi Askerzade (doğ. 1921)'nin yazdığı bir makale Bulanık Mantık'ın (Fuzzy Logic) doğmasına yol açmış ve bu mantık türünde yapılan çalışmalar da yapay zeka ile ilgili çalışmalara büyük katkı sağlamıştır. 1962 yılında ilk bilgisayar oyunu Spacewar! MIT öğrencisi Steve Russel (doğ. 1937) tarafından yazılmıştır. DEC PDP-1 makinası üzerinde çalışan bu oyun joystiğin erken versiyonuyla oynanan, oyuncuların rakip uzay gemilerini vurmaya çalıştığı bir oyundur. 1963 yılında Amerikalı mucit Douglas Engelbart (doğ. 1925) ilk bilgisayar faresini keşfetmiştir. Fakat bilgisayar faresinin yaygın olarak kullanımı 1983 yılında Apple Macintosh'un piyasaya çıkmasına kadar gerçekleşmeyecektir. Bu dönemde bilgisayarlar daha da küçülerek 3. Nesil Bilgisayarlar veya mini bilgisayarlar olarak anılmaya başlanacak ve küçük işletmeler tarafından kullanılmaya başlanacaktır. 1964 yılında en önemli ve en temel programlama dillerinden BASIC geliştirilmiştir. 1965 yılında gelindiğinde ilk süper bilgisayar, CDC-6600 geliştirilmiştir. İlk disket (floppy disk) ise 1967 yılında IBM mühendisleri tarafından icat edilmiştir. Fakat bu dönemin bilgisayar bilimiyle alakalı en önemli gelişmesi, Amerikan Savunma Bakanlığı'na bağlı Amerikan Gelişmiş Savunma Araştırmaları Dairesi (ARPANET, yeni adıyla DARPA) tarafından ağ bağlantıları hakkında yapılan çalışmalardır. Bu çalışmalar daha sonra günümüz İnternet'inin oluşmasına yol açacaktır.
1970'li yılların ilk zamanlarında iki önemli programlama dili, Pascal (1970) ve C (1972) geliştirilmiştir. Ayrıca 1970 yılında Dennis Ritchie (doğ. 1941) ve Ken Thomson ( doğ. 1943) tarafından UNIX işletim sisteminin geliştirilmesine başlanmıştır, yine aynı yıl Intel ilk dinamik RAM çipini (the 1103) ortaya çıkarmıştır. Bu RAM sadece 1024 bitlik bir kapasiteye sahiptir. Bir sonraki yıl yine Intel firması ilk mikroişlemciyi (the 4004) geliştirmiştir. Bu mikroişlemci 4 bitlik bir işlemci olup saniyede yaklaşık 60.000 işlem yapabilme kapasitesine sahiptir. Yine 1971 yılında Amerikalı bilgisayar programcısı Ray Tomlinson (doğ. 1941) iki bilgisayar arasında e-posta atılmasına olanak veren bir program geliştirmiştir. İnternet protokol setleri TCP/IP 'nin ve Ethernet'in ortaya çıkışları ise 1973 yılında denk gelir. 1975 yılına gelindiğinde UNIX işletim sistemi piyasaya sürülmeye başlanmıştır. Bu dönemde donanım alanında göze çarpan gelişmelere 1976 yılında lazer yazıcının ve 1979 yılıda kompakt diskin (CD) icadı örnek gösterilebilir.
1980'lerden Günümüze
1980'li yıllara gelindiğinde, mikroişlemcilerin kullanımı ile bilgisayarlar daha da küçülmüş ve güçlenmiş, bu da ilk mikrobilgisayarların, diğer adıyla kişisel bilgisayarların (PC) doğmasına yol açmıştır. Bu ilk kişisel bilgisayarların en ünlülerinden Commodore 64, 1982 yılında piyasaya sürülmüş ve 1994 yılına kadar 17 milyon adet satarak tüm zamanların en çok satılan bilgisayarı ünvanına sahip olmuştur. Ayrıca bilgisayarların bu kadar güçlenmesi ve kuantum fiziği alanında yapılan çalışmalar kuantum bilgisayarlarının var olması ihtimalini akıllara getirmiştir. Nitekim 1982 yılında Nobel ödüllü Amerikan fizikçi Richard Feynman (1918-1988) kuantum bilgisayarlarının yapımını önermiştir. 1983 yılında ise Alan Adı Sistemi (Domain Name System, DNS) Internet için kullanılmaya başlanmıştır. Açık kaynak kodlu, özgür yazılım niteliğinde bir işletim sistemi oluşturmak amacıyla Richard Stallman (doğ. 1953) tarafından 1984 yılında GNU projesi başlatılmıştır. 1985 yılında Microsoft Windows ortaya çıkmış, 3. versiyonuna kadar pek ilgi çekmemiş, fakat daha sonra dünya üzerindeki kişisel bilgisayarların çoğunda kullanılmaya başlamıştır. 1989 yılına gelindiğinde ise, Dünya Çapında Ağ (World Wide Web) olarak bilinen bilgi paylaşım sistemi, Tim- Berners Lee tarafından Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN) laboratuvarlarında bulunmuştur.
1991 yılına gelindiğinde Finlandiyalı bilgisayar mühendisi Linus Torvalds (doğ. 1969) daha üniversite öğrencisiyken ilk Linux çekirdeğini yazmıştır. 1993 yılında Intel şirketi 60 ve 66 Mhz'lik versiyonlarıyla ilk Intel Pentium işlemciyi üretmiştir. Aynı yıl Microsoft, Windows NT'yi piyasaya sürmüştür. 1994 yılında Peter Shor (doğ. 1959) kendi adını taşıyan algoritmasıyla kuantum bilgisayarlarının yüksek basamaklı sayıları asal çarpanlarına ayırabileceğini öne sürmüştür. 1995 yılında Sun Microsystems firması Java yazılım platformunu SunWorld konferansında dünyaya duyurmuştur. Yine bu yılda Sony firması PlayStation adlı video oyun konsolunu piyasaya sürmüş ve bu konsol günümüze kadar yaklaşık 100 milyon adet gibi bir satış rakamına ulaşmıştır. 1997 yılında IBM'in özel olarak geliştirdiği bilgisayarı Deep Blue, dünyanın en iyi satranç oyuncusu Garry Kasparov'u yenmiştir. Fakat bu maçla ilgili çeşitli komplo teorileri hala yapılmaktadır. Ayrıca 1990 yılında başlatılan İnsan Genomu Projesi (Human Genome Project), bilgisayar biliminin yoğun katkısıyla 2000 yılında bitirilmiştir.
2000 yılında ise bilgisayar alanında bir dizi gelişme ard arda yaşanacaktır. Bir yandan Microsoft firması en hızlı ve kararlı sürümü olarak ilan ettiği Windows 2000'i piyasaya sürecek, Sony firması PlayStation 2'yi çıkaracak, diğer yandan işlemci dünyasında ise AMD firması 1 Ghz'lik Athlon 1 işlemcisini, Intel firması ise Pentium 4 işlemciyi piyasaya sürecektir. 2002 yılında gelindiğinde Microsoft, 2000 ve NT versiyonlarının çekirdeğine dayanan Windows XP'yi kullanıcıların beğenisine sunacaktır. 2004 yılında Microsoft'un Internet Explorer'ının en büyük rakibi Firefox 1.0 kullanıcılara sunulacaktır. 2006 yılında ise Intel firması ilk çift çekirdekli işlemciyi Intel Core 2 'yi tanıtacaktır. Aynı yılın sonlarına doğru Sony PlayStation ailesinin yeni üyesi PlayStation 3'ü satışa sunulacaktır. 2007 yılına gelindiğinde Microsoft yeni işletim sistemi Windows Vista'yı piyasaya sürecektir. 2008'in haziranında ise, Amerikan ordusuna ait, IBM tarafından geliştirilen dünyanın en hızlı bilgisayarı ve ilk hibrid (iki çeşit işlemci bulunduran) süper bilgisayarı, Roadrunner nükleer silahların simülasyonunu yapmak ve finans, otomotiv ve uzay sanayiinde kullanılmak üzere faaliyete geçecektir. Bünyesinde 12.960 adet IBM PowerXCell 8i işlemcisi ve 6.480 adet AMD Opteron işlemcisi bulunduran bu bilgisayar saniyede 1.026x1015 işlem hızı ile bir rekor kırarak dünyanın en hızlı bilgisayarı ünvanını elinde bulundurmaktadır.
Bilgisayarların ve teknolojinin çok da eskiye dayanmayan geçmişine bu kadar çok şeyin sığdırılmış olması, bu alanlarda ilerideki gelişmelerin de habercisi gibi görünüyor. Yeni yazılarda birlikte olmak dileğiyle.