Arthur Lee Samuel, Amerikan öncü, bilgisayar oyunu ve yapay zekâ ustası; dünyanın ilk kendi kendine öğrenen, yapay zekâ modellemesi The Samuel Checkers programının yaratıcısı… İlk fütürist “bergi”cilerden.
1901’de Emporia, Kansas’ta doğan Arthur Samuel 1923 senesinde Emporia College’da lisans eğitimini tamamladı. 1926 yılında MIT’de Elektronik Mühendisliği alanında masterını bitirdikten sonra aynı alanda öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı. Bu süreç içerisinde General Electrics şirketinde de aralıklı olarak çalışmalarını yürütmesinin yanı sıra Columbia Üniversitesi’nin fizik bölümünde de öğretim görevlisi olarak yer aldı. Lisans eğitiminin üzerinden henüz beş sene geçmiş olmasına rağmen, 1928’de Bell Telephone Laboratories’de çalışmaya davet edildi. Elektron tüpü üzerindeki çalışmalarını, İkinci Dünya Savaşı sırasındaki Radar çalışmalarını ve alıcı-verici olarak kullanılabilen anten görevi gören TR tüpünün (transmit-receive switch) üretimini burada gerçekleştirdi. 1946 senesinde ise öğretmenlik hayatına Illinois Üniversitesi’nde dönen Arthur Samuel, üniversitenin dünyanın ilk elektronik bilgisayarlarından birini üretme projesi olan ILLIAC’ta aktif rol almaya başladı. Bu proje, kendisinin checker pragramları ile ilgili fikirleri için çıkış noktası oldu; fakat proje henüz tamamlanmamışken Illinois Üniversitesi’nden ayrılıp IBM’de çalışmaya başladı.
1949’da IBM’in New York, Poughkeepsie laboratuarında çalışmasıyla beraber IBM’de vakum tüpü teknolojisine dayalı bergi çalışmaları başlamış oldu. Kendi otobiyografisinde belirttiği gibi, burada Samuel’in iki temel görevi vardı: Araştırmaları anahtarlama transistörleri üzerinden yürümesini ve mühendislerin mevcut tüp teknolojisine ayak uydurmasını sağlamak. IBM’in ilk depolanan program bilgisayarı 701’de tüpler, mantık ve hafıza için kullanıldı. Samuel, bit saklama kapasitesini 512’den 2048’e çıkarmayı ve ilk checker programın yazılımını bu bilgisayar üzerinde tamamladı. Program, donanım ve gelişmiş programlama yöntemlerinin hassas gösterimi olarak piyasaya çıktı ve IBM’in hisse senetlerinin bir gecede 15 puan yükselmesini sağladı. Samuel’in Checkers-playing programını yapay zekânın temel kavramlarının ortaya atıldığı, dünyanın ilk kendi kendine öğrenen programı olarak tanıyoruz.
Lee Samuel, Checker programlarının sayısal olmayan hesaplamaların en eski, kullanışlı ve pratik örneklerinden biri olması sayesinde IBM’in ilk bilgisayarlarının komut setlerini bir hayli değiştirdi. Kısa zaman içinde diğer bilgisayar geliştiricileri de bu bilgisayarların mantıksal komutlarını kendi tasarımlarında kullanmaya başladılar; fakat Samuel’in çalışmalarının asıl önemi 1966’da IBM’den ayrılmasından sonra anlaşıldı. Kendisinin bu dönemde yayınladığı yapay zekâ ve cihaz hafızasıyla ilgili makaleler günümüzde de geçerliliğini korumakla beraber, bu makaleler insan zekâsına yakın düzeyde bir sanal zekâ oluşumunun temel noktalarını içeren ilk detaylı çalışmalardır. Çoğunlukla yalnız çalışan Arthur Lee Samuel, birçok karmaşık değişken değerlendirme fonksiyonu kullanarak yeni ezberci ve genelleyici öğrenme yöntemleri geliştirmiştir. Bu yöntemler çoğu güncel hallerinden daha karmaşık ve gelişmiş olarak görülür.
Arthur L. Samuel, IBM’deki işinin ardından araştırmacı öğretim görevlisi olarak Stanford Üniversitesi’ne geldi ve burada yeni bir hayata başladı. Burada checker programının yanı sıra ses tanıma teknolojisi üzerinde araştırmalar yürüttü; fakat yatırım şirketi DARPA da bu konuya yönelince Donald Knuth’la beraber TeX Projesi’nde çalışmaya başladı. TeX’te yer alan herkesten neredeyse elli yaş daha büyük olmasına rağmen birçoğundan daha aktif çalışan Arthur Lee Samuel, projenin dizgi sistemlerinin bir kısmını geliştirmekle kalmayıp acemi bilgisayar kullanıcıların TeX’i kolayca kullanabilmeleri için bir kılavuz da hazırladı. Ölümünden sonra yayınlanan hatıra yazısında proje geliştiricisi Donald Knuth, Samuel’in çalışmalarından şöyle bahseder:_“Art olmadan, m82 ve METAFON84 gibi önemli programlama projelerinin sonuçlarını basamazdık. En azından ben yüzlerce sayfayı onun yazılımı üç farklı cihazda kullanarak bastım. İtiraf etmeliyim ki: Art’ın yöntemi benimkinden çok daha iyi sonuçlar veriyordu, daha hızlı çalışıyordu da.”_
1987’de IEEE Bilgisayar Topluluğu tarafından Bilgisayar Öncüsü Ödülü’ne (Computer Pioneer Award) layık görülen Lee Samuel, 29 Temmuz 1990’da Parkinson hastalığına yenik düştü. Bir erkek kardeşi, iki kız çocuğu ve dört torununca adı yaşatılan Samuel’in, ailesinin isteği üzerine Stanford Üniversitesi’nde kendi adına açılan bir özel burs fonu var ve her sene Stanford Bilgisayar Departmanı bu fon kapsamında burs dağıtmaya devam ediyor.
Kaynakça: