Günümüzde İnternet'le birlikte veri transferi de hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Veri transferi ağ protokolleri denilen belli standartlara göre yapılmaktadır. Peki ağ protokolü nedir? Ağ protokolü verinin ağdan nasıl paketlenip, iletileceğini belirleyen, iletilen verinin aslıyla aynı olup olmadığını ve hatalarını denetleyen kurallar bütünüdür.
Zamanla değişik amaçlar için kullanılabilen birçok protokol gelişmiştir. İlk dönemlerde, bilgisayar donanımı üreten firmalar tarafından kendi donanımlarının kullanılmasını kolaylaştırıp, diğerlerininkini zorlaştıran şekilde tasarlanmıştır. 1978'de ortaya çıkan OSI (Open System Interconnection) ise belli bir donanıma ya da bilgisayar ağına bağlı olmayan ağ bağlantısına imkan sağlamasıyla kabul görmüş ve hızlı bir şekilde gelişmiştir. OSI modeli yedi katmandan oluşmaktadır:
- Fiziksel Katman: En basit katman olup, elektrik sinyalleriyle verinin bitler halinden taşınmasından sorumludur. V.92 telefon ağ modemleri, EIA RS-232, DSL, ISDN, bluetooth ve IEEE 800.11xWi-Fi fiziksel katmanları bazı örnekleridir.
- Veri Hattı Katmanı: Bu katmanın görevi ise, gönderilen verinin doğruluğunun sağlanmasıdır. İlk önce karakterler birleştirilip mesaj dizisine çevrildikten sonra halindeki veri birleştirip bir mesaj olarak göndermeden önce doğruluğunu kontrol eder. Daha sonra da verinin doğru aktarılıp aktarılmadığını kontrol eder ve olası hataları düzeltir. LLC ve MAC adındaki iki kısımdan oluşur. LLC (Logical Link Control-Mantıksal Link Kontrolü) hata düzeltilmesinden ve adreslemede hangi yöntemin kullanılacağının belirlenmesinden sorumludur. MAC (Media Access Control-Ortam Erişim Yöntemi) de hata kontrolü, alıcı ve gönderinin Mac adresleriyle birlikte paketlediği veriyi fiziksel katmana iletir. Mac adresi ise her modemin kendine ait 48 bitlik (248=281,474,976,710,656 adet adres anlamına gelir) adresidir. ATM, ethernet, CDP, PPP, IEEE 802.11 wireless LAN veri hattı katmanına örnektir.
- Ağ Katmanı: İnternet katmanı olarak da isimlendirilen bu katmanın görevi veri aktarımında kullanılabilecek yollardan en uygununu seçmektir. Ayrıca veri hattı katmanı verilerin başlangıçlarının iletiminden sorumluyken, ağ katmanı sonlarından sorumludur. Bu katmanın bazı örnekleri Ipv4/IPv6, IPX ve DDPdir.
- Taşıma Katmanı: Dördüncü katman olan taşıma katmanı taşıma ve uygulama setleri arasındaki geçişi sağlanmaktadır. Ağ katmanımının yaptığı işleri yapar ve genellikle alıcı bilgisayardaki süreçte etkilidir. TCP(Transmission Control Protocol) ve UDP(User Datagram Protocol) en çok kullanılan taşıma katmanlarıdır.
- Oturum katmanı: Sunum katmanıyla taşıma katmanı arasındaki ilişkiyi oturum katmanı kurar. Alıcı ve verici arasındaki transferlerin başlamasından, sonlandırılmasından ve yönetilmesinden sorumludur. Bağlantı uzun süredir kullanılmıyorsa, bağlantıyı keser ve yeniden açar. Böylece çift taraflı ya da tek taraflı veri aktarımlarında senkronizasyonu sağlar. ADSP, ASP, NetBIOS, SSH, ZIP bu katmanın bazı örnekleridir.
- Sunum Katmanı: Oturum katmanıyla uygulama katmanının arasındaki katmandır. Sunum katmanının görevi verinin sonlandığını gösteren karaktere kadar olan veriyi kullanıcının anlatabileceği biçime hatasızca dönüştürmektir. AFP, ICA, LPP, NCR bu katmanın örneklerindendir.
- Uygulama Katmanı: Sunum katmanıyla birlikte çalışan bu katman programların ağı kullanarak çalışabilmesine olanak sağlar. Bu katmanın örneklerinden bazıları DNS, Http, IMAP, POP, FTPdir.
Bu ayki yazımızda ağ protokolünün ne olduğundan bahsettik ve OSI hakkında bilgi vermeye çalıştık. Bazı ağ protokollerini incelemeyi ise başka bir yazımıza bırakıyoruz. Görüşmek ümidiyle...