Biri size kablosuz, geniş bant interneti yaklaşık 50 km'lik bir alanda kullanabileceğinizi söylese ne derdiniz? “Yok artık, daha neler!” cevabınız olurdu sanırım =) . O zaman bu cevabı söylemeye hazır olun, çünkü biraz önce söylediklerim hayal değil. İşte, hayalleri gerçeğe dönüştürecek olan teknoloji.. WIMAX =)

WIMAX NEDİR?

Peki nedir bu Wimax? Açılımı Worldwide Interoperability for Microwave Access (Dünya Çapında Birlikte İşleyen Mikrodalga Erişimi) olan Wimax, MAN (Metropolitan Area Network- Metropol Alan Ağı) gibi geniş kapsamlı ağlar için geliştirilen teknolojilerin uygunluğunu belirleyen standartlar topluluğudur. Sabit kablosuz adında bir teknoloji kullanan Wimax; üzerinde verici antenin bulunduğu uzun bir direkten, bir sinyalin minik alıcılarla alınmasına dayalı bir sistemdir. Sinyal, 35 mil (yaklaşık 50 km) gibi inanılması güç büyüklükte bir alanda yüksek hızda (75 Mbps indirme hızı) ve gelişmiş güvenlikte kablosuz internet bağlantısı sağlamaktadır. Wimax teknolojisi, 4-5 km'lik alanlarda bilgisayara takılan aparatlarla kablosuz internete ulaşmayı mümkün kılarken; modem ve kabloya ihtiyaç duymadığı için adsl ve kablolu internet erişimini de gölgede bırakacaktır. Ayrıca modem ve kablo ihtiyacını da ortadan kaldırdığı için büyük bir ucuzluk sağladığı düşünülebilir. Wimax, Wimax forumu adı verilen, IEEE 802.16 standardına uygun üretilen donanımların; bu standarda uygunluğunu “Wimax Forumu onaylıdır.” ibaresi ile onaylayan bir kurum tarafından desteklenmektedir.

IEEE 802.16 STANDARDI NEDİR?

IEEE, Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü (Instutite of Electric and Electronic Engineers), geliştirilen yeni teknolojilere kod numarası verme usülü ile bunları standarda oturtmayı amaçlayan bir kurumdur. 802.16, genişbant kablosuz erişim standardı için IEEE tarafından verilen kod numarasıdır. (802.11 de kablosuz ağların standartlarını içeren Wifi teknolojisine verilen kod numarasıdır.)

WIMAX'IN KULLANIM ALANLARI

Özellikle kablolu internet erişim imkanı bulunmayan alanlarda, örneğin ulaşım araçlarında ve duraklarda olduğu gibi, baz istasyonları aracılığı ile yüksek hızda internet sağlar.

Bir şehirde, cep telefonu baz istasyonları, telefon şebekeleri ve geniş bant internet ağları gibi pek çok ağ bulunmaktadır. Wimax, Geniş Alan Ağı (Wide Area Network- WAN) 'ndan daha geniş bir alanı, genellikle bir şehri, kapsayan büyüklükte bir ağ yapısı olan Metropol Alan Ağı (Metropolitan Area Network- MAN)'nı kullanan bir teknoloji olduğu için yukarıda bahsedilen tüm ağları tek bir hat üzerinden verebilir. Bu ise gelişmekte olan ülkelerde alt yapı çalışmalarını hızlandırabilir. Şöyle ki; telefon, internet ve televizyon için ayrı ayrı alt yapı kurmak yerine sadece Wimax'ı kullanarak tüm bu hizmetler tek bir alt yapıyla verilebilirler.

Wimax'ın kablosuz erişim özelliği ülkelerdeki verimsiz arazi koşullarından etkilenmeyecektir.

Wimax az gelişmiş ülkelerde daha ucuz yoldan tüm hizmetleri sunabilirken, gelişmiş ülkelerde de fayda sağlamaktadır. Wimax, gelişmiş ülkelerde kablolardan kurtulmak için vazgeçilmez bir alternatiftir. Ayrıca sağladığı geniş bant özelliği ile yeni nesil cep telefonları ve internet uygulamaları için de az maliyetle hizmet vermeyi amaç edinmiştir.

Bir Wimax anteni, Wimax'ın kullandığı frekansın cep telefonlarının kullandıkları frekanstan farklı olmasından dolayı, cep telefonları için yerleştirilmiş istasyonlarda da rahatlıkla kullanılabilir. Kullanılmakta olan cep telefonları ile son derece uyumlu olan Wimax'ın, cep telefonu şebekelerinin sundukları normal hizmetlerin yanında ek hizmet olarak yer alabileceği ise muhtemeldir.

Wimax'ın geniş bant erişimi, Aralık 2004'te Endonezya'da meydana gelen tsunamiden sonra felaket bölgesi ile dışarısı arasındaki haberleşmeyi sağlamakta önemli rol oynadı. Tsunami esnasında birkaç yer dışında tüm alt yapılar zarar görünce, Wimax'ın geniş bant erişimi iletişim kurmaya yardımcı oldu.

Wimax, Katrina kasırgasından sonra zarar gören yerlerde FCC (Federal Communication Commissions- Birleşik Haberleşme Komüsyonu) ve FEMA (Federal Emergency Management Agency- Birleşik Acil Durum Yönetim Şubesi)'nın haberleşme çalışmalarında kullanıldı.

Wimax'ın gelmesiyle mobil ve taşınabilir ünitelerin internet sahibi olabilmesinden dolayı bunlar üzerine artan bir ilgi oluşmaya başladı. ABD'de büyük şirketler yüzlerce megabitlik kablosuz erişim için Wimax kullanmaktadırlar.

Bazı analistler; Wimax'ın, hava dalgaları ile ses ve veri getirmek için başka teknolojilere milyarlar yatırmış olan büyük cep telefonu firmalarından bazıları için ciddi tehdit olabileceğini vurgulamaktadırlar. Wifi de başta bazı firmalar tarafından kabul görmemiş olmasına rağmen, kısa menzilde ne kadar etkili olduğunu kısa zamanda kanıtlayarak kabul görmüştür.

Wimax teknolojisi ilk olarak Çin'de daha sonra eş zamanlı olarak ABD'de ve Türkiye'de Konya'da denenmektedir.

WIMAX - WIFI KARŞILAŞTIRMASI

Bu karşılaştırmaya geçmeden önce Wifi nedir, onu görelim :) Wifi; açılımı wireless fidelity- kablosuz sadakat =) olan kablosuz bağlantı anlamına gelen bir teknolojidir. IEEE 802.11 protokolüyle kablosuz erişim noktalarından yerel alan ağına (locak area network) bağlanabilmeyi sağlayan standartlar topluluğudur. Wifi ile Wimax arasında belli başlı benzerlikler ve farklılıklar vardır:

Wimax da Wifi de ağ için kablolama gereksinimine ihtiyaç duymaz. Böylelikle kablolu ağ kullanılmayan yerlerde kolaylık sağlar. Wifi 2.4 Ghz veya 5 Ghz radyo frekansını kullanırken, Wimax 10-66 Ghz frekans aralığını kullanır.

Wimax, Wifi'nin aksine geniş bant aralığı için etkili kılınmıştır. Yani Wimax'ın asıl fonksiyonu geniş bant internet erişimine olanak sağlamaktır. Wifi'nin tipik bant genişliği 2 Mbps iken Wimax'ın bant genişliği 75 Mbps'ye kadar çıkabilmektedir.

Wifi kısa mesafelerde kablosuz internete erişim imkanı sunarken, Wimax baz istasyonları aracılığı ile daha geniş menzillerde (50km) etkili olmayı hedeflemektedir.

Wan (wide area network) yani geniş ağlar için tasarlanmış Wimax, sunduğu yüksek hız ve gelişmiş güvenlikle Wifi'nin geniş ölçekli ağlardaki bir benzeri olarak tanımlanabilir.

Wimax ve Wifi arasındaki fark, kablosuz telefon ve cep telefonu arasındaki farka benzetilmektedir. :) Wifi, ev veya ofis gibi sınırlı bir alanın içinde, kablosuz telefon gibi bağlantı kurmak için kullanılırken; Wimax ise cep telefonları servisleri gibi, merkezi bir yerden servis alanı dahilinde ya da dışında bulunan birçok yere ve hatta arabalarla o yerden geçen insanlara da geniş bant bağlantı sağlamayı hedeflemektedir.

WIMAX'IN SINIRLANDIRMALARI

Wimax ile ilgili bilinen en büyük yanlış, Wimax'ın 50 km de 70 Mbit/s ulaştırdığıdır. Gerçekte ise, Wimax bunlardan sadece birini yapabilir, yani maksimum 50 km'de geçerli olabilir, ki alan büyüdükçe bit hata oranı (bit error rate) arttığı için düşük bit oranı kullanır.

Birçok kablosuz sistemde olduğu gibi, uygun bant genişliği Wimax'ta da bir çok radyo bölgesi ile birlikte kullanılır. Bu sebeple, belli bir bölgedeki performans birçok aktif kullanıcı dolayısıyla zarar görebilir. Pratikte, birçok kullanıcı 2,4,6,8,10, ya da 12 Mbit/s servislerini kullanacak ve ek radyo kartları gerekli olan kapasiteyi artırmak için baz istasyonlarına eklenecektir.

Kablosuz teknolojilerin geleceğini düşündüğümüzde insanların isteyeceği servisleri tek bir sistemin sağlayacağını düşünmek ilkelce kalmaktadır. Wimax'ın ve diğer eski sistemlerin yanında ArrayComm’s iBurst (radyo spektrumunda ince bir parçayı yöneten kablosuz ağ teknolojisi) ve Flash-OFDM (veri akışını çoğaltmayı umut eden bir frekans kullanan kablosuz teknoloji) gibi teknolojiler çoktan yer bulmuştur.

TÜRKİYE'DE WIMAX

Türkiye'de Wimax ilk olarak ADSL altyapısı bulunmayan Yozgat Boğazlıyan köyünde test edildi. Kurulan Wimax vericisi sayesinde 50kmlik bir alanda internet erişimi sağlandı. Türkiyede araba, otobüs gibi yerlerde internete erişim için çok fazla talep olmayacağı düşünüldüğü için çok fazla baz istasyonu kurmak zorunda kalınmayacağı da düşünülmektedir.

WIMAX'IN GELECEĞİ

Wimax'ın geleceği birçok tartışmaya neden olmaktadır; bazı uzmanlar Wimax kullanımının kırsal kesimlerde sıçrayacağını savunurken, bazı uzmanlar da cep telefonu şirketlerinin zorlu bir savaş içerisine gireceğini öngörmektedirler. Mobil Wimax daha düşük fiyatlarla ve yüksek veri oranları ile sıradan hücresel sistemlerin yaptığı herşeyi yapma potansiyeline sahiptir. Fakat, mobil Wimax sistemlerinin yayılması seneler alır. Üstelik, Wimax'ın fiyat avantajı saatte 60 milin üstüne çıkıldığında azalır, bu yüzden eski sistemle kıyaslandığında yüksek hızlı araçlar için Wimax daha az avantajlı hale gelir.

Peki, kablosuz internet teknolojisinin geleceğine baktığımızda Wimax 'ı nerede görüyoruz? Geniş alanları kapsamada pahalı ve zayıf bir yöntem olan Wifi'nin aksine, Wimax geniş alanlarda etkin olmasıyla Wifi'den daha öndedir. Ayrıca; mobil Wimax kırsal kesimlerde, dizüstü bilgisayarlarda, e-posta ve internet tarayıcısı gibi bazı uygulamalarda etkin olacak gibi gözükmektedir.

Kim bilir, belki de önümüzdeki beş yıl içerisinde bilgisayarlarımızı, daha yüksek kalitede ve inanılmaz hızlı biçimde şu anki cep telefonlarının sahip olduğu özgürlükte kullanıyo olacağız.. Wimax teknolojisiyle neden olmasın? :)

Kaynaklar: