Merhabalar sevgili e-bergi okurları. Uzun bir aradan sonra sizlerle hız aşırtma (overclok) yazımla beraberim. Lafı uzatmadan konuya girmek istiyorum. Umarım işinize yarayan bir yazı olur.

Bir çok bilgisayar meraklısı, bilgisayarlarının mevcut donanımını kullanarak daha hızlı bir performans yakalamayı istemiştir. Bunu yapmanın yolu Türkçe'ye, tam karşılığını vermese de, “hız aşırtma” diye çevrilen overclock yöntemidir. Şimdi bu olayı daha detaylı olarak inceleyelim.

Hış Aşırtma (Overclock) nedir?

Overclock, bir bileşenin kendisi için belirlenmiş saat frekansının üzerinde (over – clock) çalıştırılması anlamına gelir. Elektronikte kullanılan her çipin belirlenmiş bir saat frekansı vardır ve temel birimi ise Hertz'dir (Hz). Biz kısaca overclock'a bir işlemciyi normal çalışma frekansının daha üstünde bir frekansta çalışmaya zorlamak diyebiliriz. Mesela 3.2 GHz hızında çalışan bir işlemciyi 4.0 GHz hızında çalışan bir işlemci haline basit birkaç ayarla getirebilirsiniz.

Şimdi, birkaç teknik terimden bahsetmem gerekiyor. İşlemcilerin hızları şu ölçütlere göre belirlenir:

FSB (Front Side Bus)xİşlemci Çarpanı (Clock Ratio)= Saat hızı (Clock Speed)
  • FSB (FrontSideBus): Ana kartınızdaki kuzey köprüsü ile işlemciniz arasındaki veri taşıma yoluna denir. Kuzey Köprüsü, RAM'ler, işlemci ve AGP(Accelerated Graphics Port ) slotu arasındaki iletişimi sağladığından dolayı FSB sürati bilgisayarın genel performansını yakından ilgilendirir.
  • İşlemci Çarpanı (Clock Ratio): İşlemcinin FSB hızının en yüksek kaç katı hızda çalışacağını belirleyen çarpana denir. Toplam işlemci hızı, FSB hızı ile bu çarpan değerinin çarpılması ile bulunur. Bilgisayar açılırken çarpan değeri "bios" tarafından işlemciden algılanır, bu sayede ana karta takılı olan işlemci tanımlanır. Her işlemcinin bir çarpan kat sayısı vardır (x9 , x10, x15 gibi) ve bu çarpan ile FSB hızı çarpılınca işlemcinin asıl MHz'i bulunmuş olur. Örnek olarak P4 3.0 GHz için bu değer FSB 200x15 olduğundan 3000 MHz'dir.

Yani, bir işlemciye overclock yapmak için 2 yol vardır. Birincisi, FSB değerini arttırmak, diğeri de tahmin edebileceğiniz gibi işlemci çarpanının değerini arttırmaktır. Günümüzde işlemci çarpanlarını yükseltebilmek pek mümkün olmuyor. Yeni ve güncel işlemcilerde çarpan genelde sadece düşürülebiliyor. Hem Intel' de hem de AMD' de genelde çarpanlar kilitli olarak gelirler. Çarpan kilidini değiştiremeyeceğimize göre biz FSB üzerinden overclock yapmaya çalışacağız. Zaten FSB üzerinden yapılan overclock genel sistem performansını çarpan kilidi ile yapılan overclock denemelerine göre daha çok arttıracaktır. Çünkü, yüksek FSB hızlarında buna bağlı olarak, bellek kontrolcüsü ve AGP/PCI saat hızları da artar.

Başlamadan önce:

  • Sisteminizin kaliteli bir soğutmaya sahip olması gerekir.
  • Kaliteli ve yeterli bir güç kaynağınızın olması gerekir.
  • Anakartınızın overclock’a karşı hassas olmaması gerekir.
  • FSB ve voltaj artırımlarında yüksek aşırı artışlar yerine düşük miktarda artırışlar yapılarak denemeler yapılması gerekir.

Şimdi genel hatlarıyla bir işlemciye overclock nasıl yapılır ona bakalım.

Yukarıda da bahsettiğim gibi, overclock'u FSB değerlerini değiştirerek yapacağız. FSB değerlerini değiştirebilmek için de BIOS'tan ilgili bölüme girebilmemiz gerekir. (Bios'larda FSB ve benzer ayarlar Advanced Chipset Features başlığı altında bulunurlar). FSB ayarlarını değiştirebileceğimizi yeri bulduktan sonra yavaş yavaş küçük aralıklar ile FSB' yi yükseltmeye başlayabiliriz. Tabi, FSB hızının artması ile artan hızı her aşamada değişik test programları ile birlikte test etmek gerekir. Çünkü, gereğinden fazla yüklenirsek işlemciye bilgisayar açılmayabilir. Bu yüzden FSB değerini birden değil de azar azar arttırmak daha doğru olur. FSB' yi yükselttiğimiz de işlemci doğal olarak daha yüksek saat hızlarında çalışmaya başlayacaktır. Belli bir seviyeye kadar bu gidebilir ama bir noktadan sonra sistem dengesi bozulmaya başlayacaktır. Ancak verilecek ekstra voltaj ile birlikte bu durum değişebilir. Voltaj değişikliğine hangi düzeyde ihtiyaç duyulacağı, ancak denemeler yapılarak anlaşılabilir. Overclock işlemi tipik olarak çalışan bileşenlerden en fazlasını almayı sağlarken, donanımınız voltaj nedeniyle zorlanır. Bu nedenle soğutma dikkat edilmesi en önemli konulardan birisidir. İşlemciye fazla yüklenme, voltaj arttırımı gibi işlemler yaptığımızdan dolayı soğutma yapmak çok önemlidir. Aksi durumda işlemciyi yakabilir, anakarta zarar verebiliriz. Bu yüzden, bir parçanın fazla ısınmaması için sıcaklık değerlerini kontrol altında tutmalıyız.

CPU (İşlemci): Boşta iken 30-35, yük altında 55-60C yi geçmemelidir. Maksimum 85-90C GPU (Grafik işlemci): Boşta iken 35-40, yük altında 70-75C yi geçmemelidir. Maksimum 90-100C HDD (Sabit disk): 30-35C normal çalışma sıcaklığıdır. 40C üstü ısınma kabul edilir.

Bütün donanıma zarar vermememiz için soğutmaya çok önem vermeliyiz. Bu arada, sadece işlemciye değil ekran kartına da overclock yapabiliriz. Ekran kartları, işlemcilerden farklı olarak overclock yapılır. Donanımıza uygun bir hız aşırtma programını bilgisayarınıza yüklediğinizde birkaç tıklamayla yüksek performans elde edebilirsiniz. Kartınızın chipsetine göre (ATI veya Nvidia) çeşitli programlar yardımıyla hiç donanıma bulaşmadan overclock yapmak mümkündür. Bunun için ATi kartlarda AtiTool, nVidia ekran kartlarında RivaTuner programı kullanılabilir. Yalnız işlemciden farklı olarak, bilgisayarınızı her açtığınızda ekran kartına overclock yapmak gerekir. Ama, eğer yüksek çözünürlük gerektiren programlar kullanmayacaksanız, her seferinde overclock yapmak gereksizdir. Sadece, gerekli anlarda yapmak sisteme daha faydalıdır.

Overclock Yapmanın Yararları:

En büyük yararı hız ve performanstır. Çalıştırdığınız uygulamalarda gözle görülür bir performans artışı elde edersiniz. Daha ucuz parçalardan topladığınız bir sistemin, daha pahalı bir sistemden daha fazla performans elde edebilirsiniz. Böylece daha az para vermiş olduğunuz donanımınız çok daha pahalı sistemlere eş değer konuma ulaşır.

Overclock Yapmanın Zararları:

Overclock her zaman siteme zarar verdiği düşünülür, bilinçli ve dikkatli bir şekilde yapıldığında sisteminize asla zarar vermez. Bilinçsizce yapılan overclock, başta işlemci olmak üzere, anakart ve ekran kartına kalıcı hasar verebilir. Üstelik çoğu bileşen, overclock sonucu oluşan hasar yüzünden garanti kapsamı dışında kalabilir. Overclock, yapıldığı bütün bileşenlerin ömrünü az da olsa kısaltır.

Yazımı burada sonlandırırken tekrar hatırlatmada fayda görüyorum. Bilinçsiz yapılan overclock donanıma zarar verebilir ve bu ürünler garanti kapsamından çıkar.

Kaynaklar: